*(1)
Gellius, Noct. Att. XX. 1. 39. 40. Сiсеrо, de officiis. I
23. III. 13. Heimbach, die Lehre vom Creditum. p. 48. 54.
*(2) Vangerow, Lehrb. d. Pandekten. (6 Aufl) § 600.
*(3) Girtanner, die Burgschaft nach geraeinem Recht. 1851.
*(4) Cicero, de finibus. V. c. 23. 65.
*(5) ) Macrob. satyr. I. 6. Vаrrо, de lingua lat. VI. 74.
*(6)
По этому закону, поручитель освобождается от ответственности, если со дня
ручательства прошло два года; если же было несколько поручителей за один и тот
же долг, то он делился между всеми на соответственные части. Gajus III. 121. Item sponsor et fidepromissor perlegem Furiara
biennio liberantur, et quotquot erunt numero eo tempore, quo pecunia peti
potest, in tot partes deducitur inter eos obligatio, et singuli viriles partes
dare jubentur. Gaj. IV. 22.
*(7)
Lex Pompeja предписывает точное сопоставление обеспеченной поручительством
суммы с числом поручителей. Gaj III. 123. praeterea lege
Pompeja cautura est, ut is, qui sponsores aut fidepromissores accipiat,
praedicat palain et declaret, et de qua re satis accipiat, et quot sponsores
aut fideipromissores in eam obligationem accepturus sit.
*(8)
Этот закон воздерживал Римлян от излишней готовности принимать на себя
поручительство, определяя, что поручитель за одного и того же должника, по
отношению к одному и тому же кредитору, мог в один и тот же год ручаться не
более, как на сумму 20000 sest, исключая сумм, следуемых как приданое, или
отказанных в завещании, а равно, если поручительство установлено было судьею. Gaj. III. 124. qua lege idem pro eodem apud eundem eodem anno
vetatur in ampliorem summam obligari creditae pecuniae quam in XX milia. 125.
ex quibusdam tamen causis permittit ea lex in infinitum satis accipere, veluti
si dotis nomine, vel ejus, quod ex testaraento cui debeatur, aut jussu judicis
satis accipiatur. См. 149. § 1. D. de fidejuss. 46. 1.
*(9) l 25. D. de div. reg. 50. 17.
*(10) Muther, Sequestration uod Arrest jm rom. Recht. p. 369.
Unterholzner, Schuldverhaltnisse, II. p. § 774. Briaz, Pand. I. p. 484.
*(11) Satyr. VI. 27.
*(12) l 11. § 6. D. de act empt. et vend. 19 1. si annulus datus sit
arrhae nomine - l 5. § 15. D. de inptitoria actione. 14. 3. pr. J. 3. 23.
*(13) l 238 § 2. D. de verb. signif. 50. W. Wind chcid, Lehrbuch des
Pandektenrcchts. I. p. 577.
*(14)
Залог piguus имеет еще иной смысл. Высшие чиновники (magistratus), за
неповиновение законам и предписаниям, брали у граждан известные вещи из их
имущества (pignoris capio), чтобы этим заставить их повиноваться закону и
соблюдать установленный им порядок. Если же граждане все-таки упорствовали в
своем неповиновении, то в таком случае забранные у них вещи, которые чаще всего
состояли в домашних животных, посвящались в жертву богам, откуда и произошло
выражение: pignus caedere. См. Dionys. VIII 81. 87.
Gellius, XIV 7. Liv. III. 39. XXXVII. 51. XLIII 16. Cicero, Philip. I. 5. de
oratore. IIL 1. Tibull. III. 17. Puchta, Cursus d. Instit. 6. Aufl. § 248.
Bachofen, das romische Pfandrecht. I. p. 4. (Рецензия:
Kellera в Kritische Jahrbucher fiir deutsche
Rechtswissenschaft. XI p. 961). Ktistnev, de ritu pignorum capiendorum apuid
vet Rom.
*(15) Die Stadtrechte der latinischeo Gemeinden Salpensa nndjlalaca.
p. 472.
*(16) Rein, Pdvatrecht. p. 654. das Vermоgen gehorte mit zur Pfandsehaft des der Schuldhaft verfallenen
caput. Dionys. VI. 37. 41.
*(17) Savigny, das altromische Schaldrecht и Vermischte Scbriften II p. 396 - 470. Huschke, uber das Recht des
Nexum. Scheurl, von Nexum. Sell, de Romanorum nexo et maocipio. Maлышев,
Исторический очерк конкурского процесса. 1871. р.
*(18)
Heusde, de lege Poetelia Papiria. Bachofen, das Nexura,
die Nexi und die lex Poetillia.
*(19) VIII. 28.
*(20) Dabelow, Entwickelung der Lebre vom Concurse. p. 76. Bethmann-Hollweg,
der romische Civilprocess. I. p. 201. Вот подлинные слова его: Diesem absolutem Recht auf die Person des Schuldners und deren
Dependenz (familia) substituirte das Gesetz ein selbstandiges Recht auf den
Bcsitz und den Verkauf des Vermogens.
*(21) Conradi, dc pacto fiduciae. Stas, de contr. fiduciae sec.
praecepta vet. jur. Rom. Buechel, de fiducia. Zachariae, de fiducia. Bachofen,
das romische Pfandrecht. p. 1. См. именно прекрасное
сочинение Dernburg'a: das Pfandrecht nach den Grundsatzen des
heutigen, romischen Rechts. I. p. 3. Kriiger, Krit. Versuche im Gebiete d. rom.
Rechts. 1871. p. 41 - 58.
*(22) Isid. Orig. V. 25 § 23. Fiducia est, quum res aliqna sumendae
rautuae pecuniae gratia vel mancipatur, vel in jure ceditur. Gajus II. 59. (См. мое издание Гая: Instytucye Gaja prze
polszczyl, uwagami opatrzyl i pienvotwor dodal Dr. TVodor Dydynsin. Warszawa,
1867. Рецензия Цоля в Czasopismie poSwitconem prawu.
Krakow. 1867. III.)... qui rera alicui fiduciae causa mancipio dederit, vel in
jure cesserit, si eandem ipse possederit potest usucapere.... Gaj. III. 201.
Debitor quoque qui fiduciam quam creditori mancipaverit aut in jure cesserit
detinet.... sine furto possidfre et usucapere potest. В прежние времена fiducia применялась и к другим юридическим сделкам. Так поклажа (dcpositum) первоначально не давала права на
иск, и обязанность возвратить выданную вещь основывалась лишь на доброй вере
(fides) принявшего. Следовательно, если отдаватель (deponens) хотел обеспечить
себя, то он прибегал к т. н. fiducia, переуступая, в соответственной форме,
право собственности, заключая притом с принимателем (depositarius) договор, в
силу которого мог требовать возвращения отданных под сохранение вещей. В
подобной же форме заключали прежде обыкновенный договор ссуды - commodatum.
Даже в случае передачи вещи посредством манципации, donationis causa, можно было,
при особенных обстоятельствах, обусловить возвращение таковой per fiduciam. См.
Кellеr, объяснение фр. 42 рr. D. 39. 6. в Zeitschrift f. geschichtliche R. W.
XII. p. 411. Wacht r, Erortcrungen.II. p. 110.
*(23)
Дернбург принимает известные формулы для расtum fiduciae, основываясь и
ссылаясь на слова Цицерона (de officiis. III. 17. § 70): uti ne propter te
fidemve tuam captus fraudatusve siem - ut inter bonos beue agier oportet et
sine fraudatione. Удивительно, почему Дернбург, говоря о pactum fiduciac, не
позаботился опровергнуть мнение Игеринга (Gcist des romischen Recht. II. 2. p.
557), ошибочно утверждающего, будто бы эта leх mаnсiрii не была необходимою
принадлежностью предыдущей юридической сделки.
*(24)
Paul. rcc. sent. II 13. § 1. 3. 5. Cicero, pro Flacco. с. 21.
*(25)
Мы не разделяем мнения Дернбурга, будто при продаже требовалось pactum de
vendendo и denuntiatio. Само право собственности, принадлежащее кредитору,
уполномочивало его приступить к продаже, если он не был удовлетворен в
назначенный для уплаты срок. См. Bachofon, cit. p. 629: die fi lucia tragt dio
Vcrkaufsbefugniss in sich selbst, sie bedarf dahor keiner ausdriicklichen
Einruumung derselben.
*(26)
l . 4. D. de pignorat. act. 13. 7. Si convenit de distrahendo pignore sive ab
initio, sivo postca, non tantum venditio valet, vcrum incipit emtov domimutn
rei habere. Sed et si non convenerit, de distrahendo pignore, hoc taraen jurs
utimur, ut liceat distirahere, si modo non convcnit, ne liceat. 1 7. § 2. D.
20. 5: Quaeritur, si pactum sit a creditoiv, ne liceat debitori hypothecam vend
те vel pignus, quid juris sit? et an pactio nulla sit talis, quasi contra jus
sit posita, ideoque veuire potest? Et ccrtum est, nullam esse voiiditione:n, ut
pactioni stetur. Последний фрагмент нуждается, без сомнения, в исправлении;
всего вернее следует читать: si pactum sit a debitore, ne liceat creditori
hypothecam vendere, a в конце: nullam esse pactionem, ut venditioni stetur.
Boecking, Pand. II. p. 793. Arndts, Pand. § 132. Anmerkung 2.
*(27)
Об этом законе уже упоминает Цицерон pro Flacсо. 21: pecuniam adolescentulo
grandi foenore, fiducia tamen accepta, oceupavisti. Hanc fiduciam coiumissam
tibi dicis; tenes hodie ac possides. frag. Vat. 9. Относительно запрещения см.
Constantin. 1. 3. C. de pactis pignorura et de lege commissoria in pig. res. 8.
38: Quoniam inter alias captiones praecipue commissoriae pignorura legis
crescit asperitas, placet infirinari eam, et in posterum oiunera ejus memoriam
aboleri. Si quis igitur tali contractu laborat, hac sanctione respiret, quae
euui praeteritis praesentia qui que repellit et futura prohibet. Creditores
enim, re amissa, jubemus recuperare, quod dederunt. Vangerow. cit. §383.
*(28)
Cujacius, ad rec. sent. Pauli. II. 13.
*(29)
Cicero, pro Flacco. e. 21. ad diversos. 13. 56.
*(30)
Paul. rec. sent. II. 13. 6. si creditor rera fiduciae datam uni ex heredibus
vel extraneo legaverit, adversus omnes heredes actio fiduciae corapetit.
*(31)
Paul. II. 13. 1. debitor distraetis fiduciis a creditore de superfluo adversus
eum habet actionem.
*(32)
lex Julia municipalis. lin. 37. Cicero, pro Roscio Comoedo. c. 6 § 16. pro
Caecina. c. 3. epistol. ad fam. VII. 17. de natura deorum. III. 30. de offic.
III. 17. Gaj. IV. 182.
*(33)
Дернбург, в своем превосходном исследовании фидуции, нисколько не коснулся
этого вопроса. Kuntze (Cursus des rom. Rechts § 351. 1869), ссылаясь на Collat.
leg. Mos. et Rom. 10. 2. § 2., причисляет actio fiduciae к искам о
вознаграждении.
*(34)
Huschke, в Zeischrift f. gesch. R. W. XIV. p. 229. Bivior, Untersuchungen tibor
die cautio praedibus praediisque. 1863. p. 130. Zielonacki, uauka o posiadaniu
p. 51. Stintzing, Wesen der bona fides. p. 15. Scheurl, Bi itruge II. p. 36.
*(35)
Самовольное отнятие вещи, данной в залог называемый pignus'oм, по источникам
считается кражею. Gaj. III. 200. Aliquando etiara suae rei quisque fiirtum
committit, veluti si delutor rem, quam creditori pignori dcdit, subtraxcrit.
*(36)
Fundi biennium ceterarum rerum annus usus auctoritas esto.
*(37)
Этого юридического отношения касается вероятно 1. 16 D. de oblig. 44. 7. Qui a
servo hereditario mutuam pecuniam accepit, et fundum vel hominem pignoris causa
ei tradiderat, et precario rogavit, precario possidet, nam servus hereditarius
sieuti per tvaditionera accipiendo proprietatem hereditati acquirit, ita pri
cario dando efficit, ne res usucapi possit.
*(38)
Правило Римского законодательства: nemo sibi causam possessionis mutare potcst
применялось в древнеримском праве совершенно исключительным образом к
usureceptio fiduciae causa и к приобретению давностью pro herede. Касательно
последнего, дело состояло в том, что римское право, со времен конституции
императора Марка Аврелия, предоставляло каждому римскому гражданину полную
возможность присваивать вещи, входящие в состав наследства, (res hereditariae),
в ущерб наследников призванных для получения оного. Присвоивший себе эти вещи,
по истечении года, делался их собственником. Этот способ приобретения
собственности получил название usucapio pro herede. См. Zielonacki, Drei
Abhandlungen aus dem rom. Recht. Nr. 1.
*(39)
Rein, cit. p. 351. dem ganzen Institut war der mittelalterliche Kauf auf
Wiederkauf sehr ahnlich. Unterholzner, Schuldverhaltnisse. II. p. 852.
Maciejowski, Zasady prawa rzymskiego II. p. 282. Весьма удачно представш
различие между этими институтами Дернбург. Веи der Fiducia, он говорит, hat der
Schuldner die Pflicht zu zahlen; er kann mit personlicher Klage dazu angehalten
und personlich exequirt werden; beim Kauf auf Wiederkauf hat der Empfanger des
Geldes das Privileg, die verkaufte Sache, auszulosen; die Zahlung ist hier eine
Begiinstigung und keine Verpflichtung.
*(40)
Gaj. II. 60
*(41)
Zachariae, comment. de fiducia. C. IV. p. 54. Bachofen, cit. p. 3.
*(42)
l 35. § 1. D. 13. 7. Pignus manente proprietate debitoris solam possessionem
transfert ad creditorem; potest tamen et precario et pro conducto debitor rc
sua uti. Isid. V. 25: pignus est quod propter rem creditam obligatur, cu jus
rei possessionem solam ad tempus consequitur creditor. Ceterum dominium penes
debitorem еst.
*(43)
Puchta, Insfcit. § 248. Bachofen, cit. p. 4.
*(44)
Dernburg, cit. I. p. 48.
*(45)
Puchta, cit. § 249. р. 623. Dernburg, cit. I. р. 17. Baron, Pandekten. p. 367.
1871.
*(46)
Collatio leg. Mos. et Rom. X. c. 2 § 2. Conradi, exercitat. I. § 11 - 17. II. §
9 - 10. Gliick, Erluuterungen d. Pand. XVII. p. 271. Wschter, Archiv f. civ.
Prax. p. 134.
*(47)
Bachofen, cit. p. 21. die fiducia war auf das Gemeindeland unanwendbar. Puchta,
cit. II. p. 627.
*(48)
Verlbren, de rebus mancipi et nec mancipi. p. 54 - 65.
*(49)
Rudorff, rom. Rechtsgeschichte. I. § 16. Engelbrecht, de legibus agr. ante
Grachos. Запольский, Братья Гракхи и их законоположения. (Московские
университетские известия, 1871, 5.).
*(50)
Keller, rоm. Civilproc. § 27. Bethmann-Hollweg, cit. I. p. 126.
*(51)
Lex Licinia Sextia 387, lex Duilia et Maenia 397, lex Grenucfa 412, Marcia 402,
Sempronia 561, Valeria 668, lex Julia de pecuniis mutuis. 706 u np.
*(52)
Pachta, cit. p. 619. diese Verpfandung ist dor Fiducia ganz analog.
*(53)
Некоторые юристы другого в этом отношении мнения. Так, например, Ланг (Uber den
materiellen und wissenschaftlichen Inhalt und Bеgriff des Pfandrechts an einer
korperlichen Sache в Archiv f. civ. Prax. XXVIII p. 352) утверждает, что в
самом договоре залога заключалось право продажи. Мнением Ланга опровергается
мнение, высказанное Гаем (II. 64): creditor pignus ex pactione, quamvis ejus ea
res non sit alienare potest. Сверх того, ясно говорят Ульпиан в V 4. D. 13. 7:
si connenit de distrahendo pignore; Сцевола в 1 14 § 5. D. 44, 3: item si mihi
pignori dederis et convenerit, nisi peсuniam solvisses, licere ex pacto pignus
vendere. Cp. 1 35. D. 20. 1. 1 15 § 32. D. 47. 10, 1 73. D. 47. 2. Scheurl,
Beitruge. II: der Ursprung des pactum de vendendo ist erst bei dem Faustpfand
und in dem Streben zu suchen, diescs der Fiducia in seiner Wirkung anzunahren.
*(54)
l 9. D. 20. 5 venditio ex necessitate facta). 1 8. D. 13. 7, 1 3. D. 20. 3,4 12
§ 10. D. 20. 4. Bachofen, cit. p. 157. Dernburg dt, I. p. 87. das Verkaufsretht
wuvde als Etwas dem Vertragspfand von selbst inwohnendes angesehen.
*(55)
Jacobus Godofredus, основываясь на комментариях Гая к закону XII таблиц (Gai.
lib. 6. ad leg. XII tab u. 1. 238. § 2. D. 16. 50), первый высказал это мнение.
Rudorff (die Pfandklagen в Zeitsch. f. ges. R., W. XIII p. 13) утверждает даже,
ссылаясь на отрывок: si quid pignoris naucitor sibi habeto, что pignus было в
употреблении до издания закона XII таблиц. См. Schwegler, romische Geschichte.
II. р. 314. Gottling, rom. Staatsvevfassung. p. 305.
*(56)
l 9 §2. D. 13. 7. Рrорriе pignus dicimus, qupd ad creditorem transit,
hypothecam, quam non transit nec possessio ad creditorem. Isid. Orig. V. 25.
hypotheca est, cum res aliqua commendat ur sine depositione pignoris pacto vel
cautione sola interveniente.
*(57)
Dernburg, cit. I. p. 50. Rudorff, Zeitschrifc f. gesch. R. W. XIII. 4 (1846).
*(58)
l .1. C. 8. 35. Qui pactus est, nisi intra eertum tempus pecuniam, quam mutuam
accepit, solveret, cessurum se creditoribus, hypotheeae venditionem non
contraxit, sed id comprehcndit, quod jttre suo creditor in adipiscendo pignore
habiturus erat. Communi itaque jure creditor bypdthecam vendere debct. 1 4. C.
4. 24, 1 3. D. 20. 3, 115 § 5. D. 42. 1.
*(59)
Civilistische Abhand. 1814. р. 309: Ein privilegiurn nach dem andern, eins
wieder eber das andere und das ganze Sicherheitssystem so durchloehert, dass
die Gesetzgebung am Eude sich selbst ein testimonium paupertatis ausstellen
muss u. np. Archiv. f. civ. Prax. XXI. p. 394. Arnold, Cultur und Recht der
Komer. 1868. p. 40.
*(60)
Puchta, cit. § 250 p. 633. Brinz, Pand. I. p. 306.
*(61)
Весьма основательное замечание делает Пухта относительно законных ипотек. Eine
grosse Anzahl gesetzlicher Hypotheken war ein libel. Вследствие этого случалось
часто, что лицо, купившее какую-нибудь вещь, потом по открытии закладного иска,
в силу судебного приговора, лишалось ее, потому что она подлежала тайной
ипотеке. См. 1. 10. С. 8. 26 1 15. С. 8. 14.
*(62)
Dеrnburg, cit. p. 67. Puchta, cit. § 251. nota. a.
*(63)
Bachofen, cit. p. 633. So sehr, он говорит, wird Wesen und Entwickelung der
Besitzverpfundung verkannt, dass man nicht das miindеste Bеdenken tragt, das
Unerhоrteste zu behaupten, was je von der Entwickelung eincs roraischen
Rechfcsinstitutes behauptet worden ist: die ganzliche Umgestaltung nach dera
Vorbilde eines griecbischen Musters. Arnold, cit. p. 48. 49.
*(64)
Bouchaud, comm. sur la loi des douzes tables. Cosman, de origine et fontibus
XII tab.
*(65)
Lelievre, de legum XII patria.
*(66)
Meier und Schomann, Der attische Process. p. 505.
*(67)
Rein, cit. p. 353.
*(68)
Columella, dererustica. I.c. 7. In longiuquis tamen 1'undis, in quos non est
facilis еxcursus patris familias cum onme genus agri tolerabilius sit sub
liberis colonis, quam sub villicis scvvis habere tum praccipue frumentoruni
quem minime colonus evertere potest et cet. § 3. I. de interdictis 4. 15.
Interdictum quoque quod vocatur Salvianum adipiscendau possessionis causа
coraparatum est eoque utitur dominus fundi de rebus coloni quas is pignori
futuras pepigisset.
*(69)
Puchta, cit. p. 623. § 249.
*(70)
Мнение, что ипотека проистекает из фидуции, вероятно, имел в виду и Дернбург,
когда писал: Die Kenntniss der Fiducia ist nicht nur historisch von grosstem
Interesse, sondern auch unentbehrlich fiir das Verstandniss der Hypothek, dic
sich nach seiner Analogie entwickelte. Пухта говорит: Die Hypothek setzte sich
immer mehr an die Stele der fiducia.
*(71)
l 3. C. 8. 14. Creditores, qui non reddita sibi pecunia conventionis legcm,
ingressi possessionem, exerccnt, vim quidem faeere oon videntur, attamen
auctoritate praesidis possessionem adipisci debent. 1 11. C. 4. 24.
*(72)
Bасhofen, cit p. 13. Rudorff, Pfandklagen cit. p. 210. 1. 2 § 3. D. 43. 1:
adipiscendae possessionis sunt interdicta, quae competimt his, qui ante non sunt
nacti possessionem; sunt autem interdicta adipiscendae possessionis Quorum
bonorura; Salvianum quoque interdicttfm, quod est de pignoribus, cx hoc genere
est, et quo itinere venditor usus est, quominus emptor utatur, vim fieri veto.
*(73)
l 19 § 6. D. 47. 2. Furtum autem rei pignoratae dominus non tantum tunc facere
videtur, quum possidenti, sive tenenti creditori aufert, verum et si eo tempore
abstulerit, quo non possidebat, utputa si rem pignoratam vendidit; nam et hic
furtum eum facerc constat; et ita et Julianus scribit. 1 66 pr. D. eod: si is,
qui rem pignori dedit, vendiderit eara, quamvis dominus sit, furtum facit, sive
eam tradiderat crediton, sive speciali pactione tantum obligaverat.
*(74)
l 3 § 1. D. 47. 20.
*(75)
Rzecz о rozniсу migdzy zastawcm a hipoteka, wedlug prawa rzymskiego. Warszawa
1866.
*(76)
Sohm, Lehre vom subpignus. 1864. p. 20. (Рецензия Bekker'a в Pozl's kritischc
Vierteljahrsshrift. VI. p. 473).
*(77)
Dernburg I. р. 219. Den roraischen Juristen bot sich das Pfandrecht an der korperlichen
Sache, wie es der Eigenthiimer bestellte, wie es theoretisch ins Einzclne
ausgebildet und Jedermann bekannt war, von vorn herein eher analoger Anwendung
dar, als die wenig entwickcltc Verpfuodung von Rechten.
*(78)
Marcianus в этом труде обратит внимание на responsa Papiniani. 1 11 §2. D. 20.
1, 1 12 § 5. 6. 9. D. 20. 4.
*(79)
Negusantius. p. I. m. 1. n. 3. Et quia liypotheca constituitur desuper rebus,
ideo dicitur jus in re seu jus reale, seu actio realis, quia per illam non
obligatur pcrsona debitoris, sed res.
*(80) Civilrechtliche Erorteruogen II. Auflagc. 1847. p. 122. Das
Pfandrecht unterscheidet sich von den iibrigen Fordenmgsrecbten aur dadurch,
dass hier nieht eine Person sondern eine Sache als das verpflichtete Subjekt
erscheint. Zielonacki (Pandekta II p. 517) утверждает, что выражение obligatio
rei значит только, что, так как залогодержатель имеет право удовлетворить себя
из стоимости, вырученной при продаже обремененного залогом предмета, то и
существует известного рода аналогия между этим предметом и самим должником; она
проистекает именно из того, что обремененная залогом вещь, гарантируя
стоимостью своею остающийся за должником долг, поставлена в подобное отношение
к кредитору, в каком находится сам должник, который отвечает всем своим
имуществом, кредитом и вообще личностью своею.
*(81)
cit. § 363.
*(82)
Handbuch des Pfandrechts. § 2.
*(83)
Giessener Zeitschrift. XX. p. 221.
*(84)
Lehrbuch. § 299.
*(85)
Rosshirt's Zeitschrift. III p. 78.
*(86)
Pandekten. § 364.
*(87)
Servituten. I. p. 25.
*(88)
Pand. I. p. 317.
*(89)
Krit. Vierteljahrschrift. II. p. 434.
*(90)
Rosshirts Zeitsch. V. р. 164.
*(91)
Instit. II. § 249. not. с.
*(92)
Pfandrecht. kap. I. р. 33.
*(93)
Archiv f. civ. Prax. XXVIII. 14.
*(94)
Pand. § 190.
*(95)
cit. I. р. 104.
*(96)
cit. § 224
*(97)
cit. I р. 226.
*(98)
Erorterungen des rdm. deutsch. und wurtenberg. Privatvechts. Heft. I. p. 88 -
105.
*(99)
С большею точностью разобрал этот вопрос Вангеров, но не исчерпал его. Ср.
Friediieb, Reallasten. p. 140. Brunnek, jus ad rem. 1869. p. 51.
*(100)
l 3. pr. D. 44. 7. Obligationum substantia in eo consistit, ut alium nobis
obstringat ad dandura aliquid, vel faciendum, vel praestandum. Ежели должник
обязан ad dandum, то ему следует или передать вещь кредитору в собственность,
или же установить jus in re. (rem dare, usumfructum dare, iter dare).
Совершенно противоположное значение имеет выражение facere; им в источниках
обозначаются всякого рода действия, к которым не применяется термин dare, или
услуги, состоящие in tradendo, exhibendo, reddendo, restituendo, repromittendo
etc. Praestare, в тесном смысле, служит для обозначения действий по
обязательству, ех delicto возникшему. В более обширном смысле, оно имеет
значение dare и facere (mixta obligatio). 1. 13. С. 8. 38. Veteris juris
altercationes decidentes, generaliter sancimus, omnem stipulationem sive in
dando, sive in faciendo, sivе mixta ex dando et faciendo inveniatur etc. (Это
выражение встречается в источниках только один раз).
*(101)
System. I. р. 339. Die Handlung selbst ist Objekt des Anspruchs des Glaubigers.
Brinz, Krit. Blatt. N. 3. p. 4.
*(102)
Победоносцев. Курс гражданского права. I. р. 5. 1868.
*(103)
рr. J. 3. 13.
*(104)
, Kauf bricht Miethe в Archiv f. rechts-wiss. Abhandlung. Schering. I. N.
1.1861.
*(105)
Meykow, die Lehre des rom. Rechts von dem Eigenthumserwerb durch Specifikation
в Osenbruggen's Dorpat. jurist. Studien. p. 149. Ежели сторонний человек
производит новые вещи из прежних вещей или материалов, принадлежащих другому
хозяину, то в таком случае труд и искусство одного встречаются с собственностью
другого; возникает вопрос, кто из обоих должен считаться законным собственником
вновь созданной вещи, и как произвести уравнение прав между обоими. Этот вопрос
обращал на себя особенное внимание римских юристов и казался им особенно
затруднительным, ибо они старались разрешить его исключительно на основании
чистого разума, или строгого юридического начала, мало обращая внимания на
относительную ценность вещей и на значение труда или искусства сравнительно с
грубым материалом.
*(106)
Baron. Pand. p. 414. Auch Gattimgssachen konnen ohne nahere Bestimmung
Gegenstand der Obligation sein; der Schuldner hat alsdann die Wahl unter den
einzelnen Sorten. См. 1 32 § 3. D. 12. 6: Qui hominem generaliter prpmisit,
similis est ei, qui hominem aut decem debet; et ideo, si, quum existimaret se
Stichum promisisse, eum dederit, condicet, alium autem quemlibet dando liberari
poterit. 1 99. pr. D. 45. 1,1 52. D. 17. 1. 1 3. D. 12. 1.
*(107)
l 14 §2. D. 44. 2.
*(108)
Даже при постоянной уплате процентов нельзя допустить владения, как это
некоторые ошибочно утверждают, основываясь на 1 6. D. 22. 1, а прусский закон
(А. L. Е. 1.11. § 837 - 840) возвел это даже в принцип.
*(109)
l 1 § 1. D. 1. 8. ipsum jus obligationis incorporale est.
*(110)
l 6. D. 22. 1. Quum de in rem verso cum herede patris vel domini ageretur et
usurarum quaestio moveretur, iraperator Antoninus ideo solvendas usuras
iudicavit, quod eas ipse dominus vel pater longo tempore praestitisset.
Некоторые ученые, основываясь на этом фрагменте, полагают, что обязанноость
уплачивать проценты может явиться вследствие давности. Однако ж мнение это
неверно, ибо из приведенного фр. казалось бы только, что коль скоро кто-либо, в
течение известного времени, уплачивал проценты, то следует предполагать, что он
к этому был обязан. Очень ошибается прусское законодательство, постановляя, что
обязательство займа может возникнуть вследствие давности, когда предполагаемый
должник в течение 30 лет платил проценты предполагаемому кредитору.
*(111)
Scheurl: Obligatio ist ein Rechtsverhaltniss, das nur begrundet wird, um uber
kurz oder lang wieder aufgehoben zu werden.
*(112)
Leges XII tabularum VI. 1. (Fontes juris romani antiqui, Bruns, p. 9.).
*(113)
l 23. D. 50. 17.
*(114)
Windscheid, Pand. p. 91.
*(115)
l . 9 § 8. D. 4, 2: Quum autem haec actio in rem sit scripta, nec personam vim
facientis coerceat, sed adversus omnes restitui velit, qued metus causa factum
est, non immerito Julianus a Marcello notatus est scribens, si fidejussor vim
intulit, ut accepto liberetur, in reum non esse restituendam actionem; sed
fidejussorem nisi adversus reum quoque actionem restituat, debere in quadruplum
condemnari. Sed est verius, quod Marcellus notat, etiam adversus rem competere
hanc actionem, quum in rem sit scripta. Выражение actio in rem scripta
встречается в источниках один раз, а об exceptio in rem scripta идет речь
только в 1 4 § 33. D. 44. 4. Другие примеры т. н. actio in rem scripta
находятся в l 5. § 13, 1 7 § 1. D. 43. 24,1 12 D. 39 3.
*(116)
Эту двойственность закладного права допускает и Sohm (cit. p. 9. 26), но
исходная точка у него совсем другая, так как он не принимает разницы между
залогом и ипотекою. Das Pfandrecht, говорит он, vermag bald dinglich, bald
personlich zu wirken. См. Neuner, Privatverhaltnisse. p. 78. 1866. Es kann
vorkommen, dass einund dasselbe Rechtsverhaltniss als ein zusammengesetztes
zugleich ein dingliches und ein personliches Recht in sich birgt.
*(117)
Puchta, Vorlesungen uber das heutige rom. Recht. V. Auflage. I. p. 414: Wenn
der Gegenstand des Pfandrechts eine Sache ist, hat das Pfandrecht die
Eigenscbaft eines dinglichen Rechts, - naturlich nicht, wenn Rechte Gegenstand
cterselben sind. Arndts, Pandekten. p. 532: Analog den korperlichen Sachen
konnen auch andere Vermogensgegenstande (Rechte) als Mittel dienen,
Befriedigung einer Forderung zu erhalten.... Es versteht sich von selbst, dass
das Pfandrecht in seiner Anwendung in dieser Ausdehnung ein dingliches Recht
nicht sein kann. Dernburg, cit. I. p. 46: das pignus blieb wesentlich
bescbrankt auf bewegliche Sachen; I. p. 490; nur an der kоrperlichen Sache
halten die Romer ein dingliches Recht fur moglich. 1 238 § 2. D. 50. 16; pignus
proprie res mobilis constitui...
*(118)
l 1. 2. 3. C 4, 24. 1 2. C. 8. 25. 1 1. C.8. 28. 1 9. C. 8. 14. I. 11. C. 4.
32. Противоположное мнение высказал Дорн в своем сочинении "Об узуфрукте
по римскому праву" 1871. р. 6.
*(119)
О владении говорят: 1 15 § 2. D. 2. 8, 1. 13 § 1. D. 6. 2,1 22 § 1. D. 9. 4, 1
4 § 9. D. 10. 1, 1 3. § 15 1 5. D. 10. 4, 1 9. § 2.1 28 рг. 1. 35 § 1. 1 37.
40. § 2. D. 13. 7,1. 37 рг. D. 41. 1, 1. 1 § 15.1 36. 37. D. 41. 2, 1. 13. 16.
33. § 4-6 D. 41. 3, 11 § 5. D. 43. 25, 1 6 § 4. 1 11. D. 43. 26.
*(120)
l . 2 D. 43. 17: qualiscunque enim possessor hoc ipso, quod possessor est plus
juris habet, quam ille qui non possidet. 1 10. pr. D. 20. 1: possidentis
meliorem esse conditionem 1.128. D. 50.17: in omni causa possessov potior
haberi debet. Sintenis, cit. p. 232: Wird dem Glaubiger das Pfand behandigt, so
ist der grostmoglichste Grad von Sicherheit vorhanden.
*(121)
l 30. pr. D. 9. 4.
*(122)
Creditor означает в corpus juris почти всегда залогодержателя. См. Arndts cit,
§ 136. Anmerk. Перевод соrpus juris на немецкий язык (Otto, Schilling,
Sintenis) IV. p. 44.
*(123)
l 19. pr. D. 39. 2. I 28. D. 20. 1.
*(124)
Buchel, cit, p. 144.
*(125)
l 10. pr. D. 20,1: Si debitor res suas duobus simul pignori obligaverit ita, ut
utrique in solidum obligatae essent, singuliin solidum adversus extraneos
Serviana utentur. 116 § 8. D. eod: si duo pariter de hypotheca paciscantur, in
quantum quisque obligatam hypothecam habeat, utrum pro quantitate debiti an pro
partibus dimidiis, quaeritur. Et raagis est, ut pro quantitate debiti pigniis
habeant obligatum. Sed uterque, si cura possessore agat, quemadmodum, utrum de
parte quisque, an de toto, quasi .utrique in solidum res obligata sit? Quod
erit dicendum, si eodem die pignus utrique datum est separatim; sed si simul
illi et illi, si hoc actum est, uterque recte in solidum aget, si minus, unusquisque
pro parte.
*(126)
l 30. § 1. D. 44. 2.
*(127)
l 15. § 2. D. 20. 1: Qui res suas jam obligaverint, et alii secundo obligant
creditori, ut effugiant periculum, quod solent pati, qui saepius easdem res
obligant, praedicere solent, alii nulli rem obligatam esse, quam forte Lucio
Titio ut in id, quod excedit priorem obligationem, res sit obligata, ut sit
pignori hypothecaeve id, quod pluris est, aut solidum quum primo debito
liberata res fuerit. См. 1 12. § 5. D. 20. 4,1 3. pr. § 1. D. 20. 5, 1. 1. C. 8
20.
*(128)
l . 43. D. 46. 3: In omnibus speciebus liberationum etiam accessiones
liberantur, puta adpromissores, hypothecae, pignora.
*(129)
Ни в каком случае нельзя согласиться с мнением Виндшейда (cit. p. 583), будто
бы римская ипотека вполне лишена была придаточного (акцессорного) характера.
Это не согласно даже с характером ипотеки по новейшим законодательствам. См.
Forster, Theorie und Praxis des preuss. Privatrechts. 1868. II p. 362: das
Pfandrecht hat einen accessorischen Charakter, es entsteht und wirkt im Dienst
einer ausser ihm stehenden Obligation. Wenn man der Hypothek ihren
accessorischen Charakter nehmen und sie zu einer selbstandigen Realobligation
machen will, so ist sie eben nicht mehr Hypothek.
*(130)
Quaest. jur. lib. II. cap. XII n. I.
*(131)
l 5. D. 20. 1. Res hypothecae dari posse sciendum est pro quacunque
obligatione, sive mutua pecunia datur, sive dos, sive emtio vel venditio
contrahatur, vel etiam locatio et conductio, vel mandatum, et sive pura est
obligatio, vel in diem, vel sub conditione, et sive in praesenti contractu,
sive etiam praecedat; sed et futurae obligationis nomine dari posunt; sed et
non solvendae omnis pecuniae causa, verura etiam de parte ejus, et vel pro
civili obligatione, vel honoraria vel tantum naturali; scd et in conditionali
obligatione non alias obligantur, nisi conditio extiterit.
*(132)
l 9. § 1. D. 13. 7. Non autemi tantum ob pecuniam, sed et ob aliam causam
pignus dari potest.
*(133)
Francke, civilist. Abhand. Nr. 2. Gesterding, Pfandrecht. p. 7 Schweppe, Handbuch.
II. § 328. Muhlenbruch, Cession. p. 412. Buchel, iiber die Verpfandung fur
nicht vollgiiltige Obligationen. p. 130. Sintenis, cit. § 10. Dernburg, cit. I
p. 537 Schwanert, Naturalobligation. p. 209. (Рецеязия Scheul'a в Kritische
Vierteljahrschr. f. Gesetzg. und Rechtw. VI. p. 449) Savigny, System. V. p.
390. Arndts, cit. § 366. Brinz, cit. § 78. Baron, Pand. p. 370. Естественные
обязательства составляют аномалию и потому являются в таком только случае,
когда закон, по особенным соображениям, определяет прямо, что обязательство
должно быть естественным. Случаи эти следующие: а) если был заключен договор
pactum nudum; b) если состоялся контракт между отцом и сыном, подчиненным его
отеческой власти, или же между рабом и его господином; с) если раб, в качестве
должника, принял на себя обязательство относительно своего господина или
третьих лиц.
*(134)
l 14 § 1. D. 20. 1. Ех quibus casibus naturalis obligatio tonsistit, pignus
perseverare constitit.
*(135)
Naturliche Verbindlichkeiten. § 107.
*(136)
Pand. XIV. p. 43.
*(137)
Erorterungen. II. p. 88.
*(138)
Abhandl. p. 26.
*(139)
l 1. рr. D. 14. 6.
*(140)
Debitor sub pignore creditorem heredem instituit, eumque rogavit, restituere
hereditatem filiae suae, i. e. testatoris; cum nollet adire ut suspectam,
coactus jussu Praetoris adiit, et restituit; cum emtorem pignoris non
inveniret, desiderabat permitti sibi, jure dominii id p ossidere; respondi:
aditione quidem hereditatis confusa obligatio est, videamus autem, ne et pignus
liberatuin sit, sublata naturali obligatione. Atquin sive possidet creditor
actor, idemque heres, rem, sive non possidet, videamus de effectu rei. Et si
possidet, nulla actione a fldeicommissario conveniri potest, neque
piguoratitia, quoniam hereditaria est actio; neque fideicommissum, quasi minus
restituerit, recte petetur, quod eveniret, si nullum pignus intercessisset,
possidet enim eam rem quasi creditor. Sed etsi fideicommissarius rem teneat, et
hic Serviana actio tenebit; verum est епиш, non esse solutam pecuniam,
quemadmodum dicimus, cum amissa est actio propter exceptionera. Igitur non
tantum retentio, sed etiam petitio pignoris nomine competit, et solutum non
repetetur; remanet ergo propter pignus naturalis obligatio.
*(141)
l 21. § 2. D. 46.1. Servo tuo pecuniaracredidi, eumtu manumisisti, deinde
eundem fidejussorem accepi; si quidem in eam obligationem fidejubeat, quae
adversus te intra annum sit, obligari eum ait; sin vero in naturalem suam,
potius, ut nihil agatur; non enim intelligi posse, ut quis pro se fidejubendo
obligetur. Quodsi hic servus manumissus fidejussori suo heres existat, durare
causam fidejussionis putavit; et tamen nihilominus naturalem obligationem
mansuram, ut, si obligatio civilis pereat, solutum repetere non possit; nec,
his contrarium esse, quod, quum reus fidejussori heres existat, fidejussoria
obligatio tollatur, quia tunc duplex obligatio civilis cum eodem esse non
potest. Retro quoquc si fidejussor servo manumisso heres exstiterit, eadera
adversus eum obligdtio manet, quamvis et naturaliter teneatur, nec pro se
"quis fidejubere possit."
*(142)
l 5. pr. D. 20. 1. 1. 89. D. 45. 1.
*(143)
Gluck, cit. XIX. р. 33. Heise u Kropp, jurist. Abhandl. II. p. 417.
*(144)
l 11. pr. D. 20. 4: Potior est in pignore, qui prius credidit pecuniam et
accepit hypothecam, quamvis cum alio ante convenerat, ut, si ab eo pecuniam
aceeperit, sit res obligata, licet ab hoo postea accepit. Poterat enim, licet
ante eonvenit, non accipere ab eo pecuniam. 1 4. D. 20. 3.
*(145)
l 12. § 2. D. 20. 4. Si primus, qui sine hypotheca credidit, post secundura,
qui utrumque fecit, ipse hypothecam accepit, sine dubio posterior in hypotheca
est. Unde si in diem de hypotheca convenit, dubium non est, quin potior sit,
licet ante diem сиш alio creditore pure de eadem re convenit. См. Averani.
Interp. juris. 2. 12. § 1.
*(146)
l 14 pr. D. 20. 1. Quaesitum est, si nondum dies pensionis venit, an et medio
tempore persequi pignora permittendum sit. Et puto, dandam pignoris
persecutionem quia interest mea; et ita Celsus scribit Sintenis, cit. p. 54,
говорит: Der Unterschied zwischen dem Faustpfande und der Hypothek liegt darin,
dass ersteres neben dem Pfandrechte den Besitz unabhangig vom Falligsein der
Schuld selbst gewahrt und darum die hypothekarische Klage auch schon frtiher
begriindet. См. Leist, bonorum possessio. p. 378. Dernburg, cit, I. p. 517.
Противоположного мнения Пухта, § 215.
*(147)
Scheurl, zur Lehre von den Nebenbestimmungen bei Rechtsgeschaften. 1871.
*(148)
l 11. § 1. D. 20. 4: Videamus, an idem dicendum sit, si sub conditione
stipulatione facta hypotheca data sit, qua pendente alius credidit pure, et
accepit eandem hypothecam, tunc deinde prioris stipulationis existat conditio,
ut potior sit, qui postea credidisset? Sed vereor, num hic aliud sit dicendum;
quum enim semel conditio extitit, perinde habetur, ac si illo tempore, quo
stipulatio interposita est, sine conditione facta esset, quod et melius est.
*(149)
l 9 § 1. D. 20. 4. Amplius etiam sub conditione creditorem tuendum putabat
adversus eum, cui postea quidquam de. beri coeperit, si modo non ea conditio
sit, quae mvito debitore impleri non possit.
*(150)
l 17. D. 45. 1. 1108. § 1. D. eod: Nulla promissio potest consistere, quae ex
voluntate promittentis statum capit. 1 8. D. 44, 7: sub hac conditione: si
volam, nulla fit obligatio, pro non dicto enim est, quod dare, nisi velis, cogi
non possis; nam nec heres promissoris ejus, qui nunquam dare voluerit, tenetur,
quia haec conditio in ipsum promissorem nunquam exstitit
*(151)
l 11. § 1. D. 20. 4. Koeppen, der obligatorische Vertrag unter Abwesenden
(Ihering's Jahrb. f. Dogm. XI p. 357).
*(152)
l 42. D. 44, 7. Is, cui sub conditione legatum est, pendente conditione non est
cjeditor, sed tune, quum extiterit conditio, quamvis eum, qui stipulatus est
sub conditione, placet, etiam pendente conditione creditorem esse. 1 1. § 4. D.
29, 5. 111. § 4. D. 44, 2. 1 14. § ult D. 36, 2. 1 28. D. 20, 1.
*(153)
l 9. § 2. D. 20. 4. См. Fitting, Ruckziehung, p. 34.
*(154)
Ошибочно утверждает Аvеrani, что этого рода залог был установлен не для
укрепления отказа, а гарантии (cautio), которая требовалась при условных
отказах.
*(155)
l 9. § 1. D. 20, 1. Quod emtionem, venditionemque recipiti, etiam pignorationem
recipere potest. 11. § 2. D. 20, 3: eam rem, quam quis emere non potest, quia
commercium ejus non est, jure pignoris accipere non potest. См. 1 6. C. 8. 17.
*(156)
Windseheid, cit. p. 585.
*(157)
l 34. § 2. D. 20. 1. Creditor pignori accepit a debitore quidquid in boniS
haberet, habiturusve esset; quaesitum est, au corpora pecuniae, quam idem
debitor ab alio mutuam accepit, quum in bonis ejus facta sint, obligata
creditori pignori esse coeperint? Respondit, coepisse. 1 7. § 1. D. 20. 4: Si
tibi, quae habiturus suin, obligaverim, et Titio specialiier fundum, si in
domimum meum pervenerit, mox dominium ejus acquisiero, putat Marcellus,
concurrere utrumque creditorem et in pignore. Non enim multum facit, quod de
suo numos debitor dederit, quippe quum res ex numis pignoratis emta, non sit
pignorata ob hoc solum, quod pecunia pignorata erat.
*(158)
Dernburg, cit. I. p. 429.
*(159)
Gesterding, Nachforschungen. IV. p. 7. Seuff. Archiv f. civ. Prax. IV. p. 239.
*(160)
Pfaff, Geld als Mittel pfandrechtlicher Sicheratellung, insbesondere das
sogenannte pignus irregulare. Wien, 1868.
*(161)
Bechmann, zur Lehre vom Eigenthumserwerb durch Accession. 1867.
*(162)
l 7. § 4. D. 20. 6. Illud tenendum est, si quis communis rei partein pro
indiviso dederit hypothecae, divisione facta eum socio non utique eam partem
creditori obligatam esse, quae ei obtingit, qui pignori dedit, sed utriusque
pars pro indiviso pro parte dimidia manebit obligata. 1 3 § 2. D. 20. 4: Post
divisionem regionibus factam inter fratres convenit, ut, si frater agri
portionem pro indiviso pignori datam a creditore suo non liberasset, ex
divisione quaesitae partis partem dimidiam alter distraheret; pignus intelligi
contractutn existiraavi, sed priorem secundo non esse potiorem, quoniam
secundum pignus ad eam partem directum videbatur, quam ultra partem suam frater
non consentiente socio non potuit obligare. 16. § 8. D. 10. 3. 1 un. C. 8. 21.
*(163)
l 3. § 2. D. 41. 2. Incertam partein rei possidere nemo potest, veluti si hac
mente sis, ut, quidquid Titius possidet, tu quoque velis possidere. 1 26. D.
eod. 1 32 § 2. D. 41. 3. Savigny, Recht des Besitzes. § 22. p. 299.
*(164)
l 15. pr. D. 20. 1. Et quae nondum sunt, futura tamen sunfc, hypothecae dari
possunt, ut fructus pendentes, partus ancillae, fetus pecorum, et ea, quae
nascuntur, sint hypothecae obligata; idque servandum est, sive dominus fundi
convenerit aut de usufructu, aut de his, quae nascuntur, sive is, qui
usumfructum habet, sicut Julianus sciibit. 111 § 3. D. 20. 4.
*(165)
l 29. pr. D. 20. 1. 1 34. pr. D. 20. 1.
*(166)
l 34. § 2. D. eod.
*(167) l 45. D. 50, 17. Neque pignus, neque depositum, neque precarium,
neque emtio, neque locatio rei suae consistere potest. 1 2. D. 13. 7. 1
33. § 5. D. 41. 3.
*(168)
Franke, civil. Abhand. n. 2. р. 107. Buchel, Erort. р. 197. Bachofen, cit. p.
84. Brinz, Pand. L p. 302. Dernburg, cit. II. 567.
*(169)
l 30. § 1. D. 44, 2. 1 29. D. 13, 7. 1 33. § 5. D. 41. 3.
*(170)
l 98. § 8. D. 46. 3.
*(171)
l 3. С. 8. 19. Si potiores creditores pecunia tua dimissi sunt, quibus obligata
fuit possessio, quam emisse te dicis, ita, ut pretium perveniret ad eosdem
priores creditores, in jus eorum successisti; et contra eos, qui infiraiores
illis fuerunt, justa Hefensione te tueri potes. 1 17. D. 20. 4. Eum qui
debitore suo praedium obligatum comparavit, eatenus tuendum, quatenus ad
priorem creditorem ex pretio pecunia pervenit. 1 3 § 1. D. 20.5.
*(172)
) l 1. С. 8. 20. Si vendidisset, qui ante pignus accepit, persecutio tibi
hypothecaria superesse non posset. Quum autem debitor ipsi priori creditori
eadem pignora in solutum dederit vel vendiderit, non magis tibi persecutio
ademta est, quam si aliis easdem res debitor vendidisset.
*(173)
l 6. D. 20. 5. Quum posterior creditor a priore pignus emit, non tam acquirendi
dominii, quam servandi pignoris sui causa intelligitur pecuniam dedisse; et
ideo offerri ei a debitore potest.
*(174)
...in proposita autem quaestione magis me illud movet, numquid pignoris jus
exstinctum sit dominio acquisito; neque enim potest pignus perseverare domino
constituto creditore; actio tamen pignoratitia corapetit; veuurn est enim, et
pignori datum, et satisfactura non esse: quare puto, non obstare rei judicatae
exceptionem.
*(175)
cit. § 392.
*(176)
Тот же юрист подобным образом решает вопрос в случае предвиденном законом 59.
pr. D. 36. 1.
*(177)
Basilicae. XII. tit. 2, 27, Anton Faber, conj. VII. 18. Cujacius, comment. ad
Pauli lib. 14. quaest. утверждают, что, несмотря на прекращение залога, право
иска не перестает существовать. Из новейших юристов, мнение это разделяют
Wening и Sintenis. Jungenfeld признает за залогодержателем actio utilis или
fictitia, несмотря на текст закона: actio tamen pignoratitia competit. См.
Windscheid, cit. p. 656: es wure sehr unromisch, wean man aus dieser Stelle (l
30) den Satz herleiten wollte, dass zwar das Pfandrecht untergehe, aber die
Pfandklage fortdaure.
*(178)
l 34. § 1. D. 18. 1. Omnium rerum quas quis habere vel possidere vel persequi
potest, venditio recte fit; quas vero natura vel gentium jus vel mores
civitatis commercio exuerunt, earura nulla venditio est. См. 1 6. pr. eod. § 2.
J. 3.19. 1 83. § 5. 1137. § 6. D. 45, 1.
*(179)
§ 7 - 9. J. 2,1.
*(180)
l 2. C. 3. 44. 1 3. С. 8. 17. 1 1. C. 9. 19.
*(181)
l 83. § 5. D. 45. 1
*(182)
См. § § 18. 19.
*(183)
l 21. рr. D. 20. 1. Si inter colonum et procuratorem meum convenerit de
pignore, vel ratam habente me conventionem, vel mandante, quasi inter me et
colonum meum convenisse videatur. 1 2. C. 4, 27.
*(184)
l 5 § 2. D. 20. 1. Dare autem quis hypothecam potest sive pro sua obligatione
sive pro aliena.
*(185)
l 16. § 8. D. 20. 1. Si duo pariter de hypotheca paciscantur, in quantum quisque
obligatam hypothecam habeat, utrum pro quantitate debiti, an pro partibus
dimidiis, quaeritur. Et magis est, ut pro quantitate debiti pignus habeant
obligatum. Sed uterque, si cum possessore agat, quemadmodum, utrutn de parte
quisque, an de toto, quasi utrique iu solidum res obligata sit? Quod erit
dicendum, si eodem die pignus utrique datum est separatim; sed si simul illi et
illi, si hoc actum est, uterque recte in solidum aget, si minus, unusquisque
pro parte. 1 7. § 4. D. 20. 6. 1 3. § 2. D. 20. 4.
*(186)
l 18. D. 20. 1. Si ab eo, qui Publiciana uti potuit, quia dorainium non habuit,
pignori accepi, sic tuetur me per Servianam Praetor, quemadmodum debitorem per
Publicianam. 114. D. 20. 4: Si non dominus duоbus eandem rem diversis
temporibus pignoraverit, prior potior est, quamvis, si a diversis non dominis
pignus accipiamus, possessor melior sit.
*(187)
l 20. pr. D. 13. 7. Aliena res pignori dari voluntate domini potest. Sed etsi
ignorante eo data sit, et ratum habuerit, pignus valebit. 1 7. C. 8. 16: Si in
rem suam accepta pecunia mutua tutor mancipium tuum pignori dedit, nec huic
post perfectam aetatera consensum accommodasti, pignori res obligari non
potuit. 1 26 § 1. D. 20. 1. Pater Sejo emancipato filio facile persuabit, ut
quia mutuam pecuniani acciperet a Septicio creditore, chirographum perscriberet
sua manu filius ejufc, quod ipse impeditus esset scribere, sub commemoratione
domus ad filium pertinentis pignori dandae. Quaerebatur, an Sejus inter cetera
bona etiam hanc domum jure optimo possidere possit, cum patris se hereditate
abstinuerit, nec metuiri ex hoc solo, quod mandante patre manu sua perscripsit
mstrumentum chirographi, cum neque consensum suum accomodaverat patri, aut
signo suo, aut alia scriptura? Modestinus respondit, cum sua manu. pignori
doiaum suam futuram Sejus scripserat, consensum ei obligationi dedisse
manifestum est.
*(188)
l 16. § 1. D. 20. 1.
*(189)
l 2. С. 8, 16. Si probaveris, praedia vel hortos, de quibus agebatur, tuos
esse, intelligis, obligari eos creditori ab alio non potuisse, si nou sciens,
hoc agi, in fraudem creditoris ignorantis dissimulasti.
*(190)
l 16. § 7. D. 20. 1.
*(191)
l 34. § 2. D. 201.
*(192)
l 41. рr. D. 13, 7. 1 5. С. 8.16. Quum res, quae n e cdum in bonis debitoris
est,pignori data ab eo,postea in bonis ejus esse incipiat, ordinariam quidem
actionem super pignore non competere manifestum est; sed tamen aequitatem
facere, ut facile utilis persecutio exemplo pignoratitiae daretur.
*(193)
l 1. pr. D. 20. 1. Conventio generalis in pignore dando bonorum vel postea
quaesitorum recepta est; in speciem autem alienae rei collata conventione, si
non fuit ei, qui pignus dabat debita, postoa debitori dominio quaesito,
difficilius creditori, qui non ignoravit alienura, utilis actio dabitur, sed
facilior erit, possidenti retentio.
*(194)
Titia praedium alienum Titio pignori dedit, post Maevio. Deinde domina ejus
pignoris facta, marito suo in dotera aestimatum dedit. Si Titio soluta sit
pecunia, non ideo magis Maevii pignus convalescere placebat. Tune enim priore
dimisso sequentis confirmatur pignus, cum res in bonis debitoris inveniatur. In
proposito autem maritas emptoris loco est; atque idco, quia neque tunc, quum
Maevio obligaretur, neque quum Titio solveretur, in bonis mulieris fuerit,
nullum tempus inveniri, quo pignus Maevii convalescere possit. Haec tamen ita,
si bona fide in dotem aestimatum praedium maritus accepit, id est, si
ignoravit, Maevio obligatum esse.
*(195)
Trotsche, Linde's Zeitschrifc. XVIII p. 88. Gesterding, cit. p. 104.
Windscheid, Zeitschrift f. Civ. u Pr. N. F. III. 10. Bachofen, cit. p. 551.
553. Muller, Arch. f. civ. Pr. XI p. 408. Lohr, Archiv f. civ. Pr. XIV. p. 169.
Dernburg I. p. 265.
*(196)
Бахофен согласен с мнением Павла; Виндшейд и большинство юристов поддерживают
решение Модестина. См. Vangerow. cit, I. § 372. Brinz, Pand. I. p. 301.
Sintenis, cit. p. 91. Dernburg. I. p. 268 - 271. Прусское законодательство (L.
R. II. Tit. 19. § 56) в данном случае считает залог действительным; австрийское
молчит, но судебная практика разделяет мнение Модестина. Stubenrauch. Comment.
II. 68. 6.
*(197)
Windscheid, cit. p. 597. man muss dea Widerspruch anerkennen.
*(198)
Немецкое Gewahrleistuag. См. 11. § 1. D. 21. 3. 173. D. 21. 2. 114. C. 3, 32. 1
3. C. 4, 51. 17. C. 7. 16. 15. C. 7. 8.
*(199)
Contrarium autem aliquid in hoc codice positum nullum sibi locum vindicabit,
nec invenitur, siquis subtili animo diversitatis rationes excutiet, sed est
aliquid novum inventum, vel occulte positum, quod dissnnantiae querelam
dissolvit, et aliara naturam inducit discordiae fines effugientem. Constit.
Tanta circa. § 15.
*(200)
От простого фактического владения отличалось в римском праве так называемое
публицианское владение, пользовавшееся особою защитой. В идее собственности
заключается понятие о праве непреоборимом, которое само по себе существует,
опираясь на непоколебимом законном основании, и может безусловно отразить
всякое противодействие и противоречие, выставив только безусловное право. Между
этим безусловным правом и состоянием владения, охраняемого независимо от своих
оснований, допускается середина: владение, охраняемое по особому своему
действию. Тот, кто имея справедливое основание предполагать себя законным
хозяином имущества (justo titulo), добросовестно (bona fide) вступил во
владение имуществом, не приобретает еще действительного права, и потому, в
строгом смысле, не имел бы никакого преимущества пред простым фактическим
владельцем. Однако же, со времени претора Публиция, вышеозначенному владению
предоставлено право защиты, по крайней мере, против простого владения, ни на
чем не основанного, иском actio Publiciana. Этот иск существенно отличался от
интердикта: последний основан был на соображении общей пользы (utilitatis
ratio); первый - на справедливости (aequitas). См. § 4. J. 4. 6. si cui ex
justa eausa res aliqua tradita fuerit - necdum ejus rei dominus effectus est;
si ejus rei possessionem casu amiserit, nullam habet directam in rem actionem -
sed inventa est a Praetore actio, in qua dicit is, qui possessionem amisit, eam
rem se usucepisse, et ita vindicat suam esse; quae actio Publiciana appellatur,
quoniam primum a Publicio Praetore in edicto proposita est. Tit. D. 6, 2. 1 57.
D. 17. 1. 1 18. D. 20, 1. 1 35. pr. D. 44. 7.
*(201)
Pand. I. p. 595. not. 6. der publicianische Anspruch des Verpfanders wird auf
den Empfanger ubertragen.
*(202)
cit. I. p. 225. Anm. 22. es scheine nach den Quellenzeugnissen, dass man fiir
das vom Publicianisch Berechtigten herstammende Pfandrecht eine eigene Klage
nicht aufstellte.
*(203)
Vorles. I. § 216.
*(204)
Zeitschrift f. Civilr. u Proc. XX. p. 184.
*(205)
l c. I. p. 223.
*(206)
l c. I. p. 595. Anm. 6.
*(207)
Sintenis, cit. p. 211. die hypothekarische Klage stehtder Publiciana ganz
parallel.
*(208)
l 21. § 1. D. 20, 1. 1 72. D. 6. 1. Si a Titio fundum emeris Serapronii, et
tibi traditus sit pretio soluto, deinde Titius Sempronio heres exstiterit, et
eundem alii vendiderit et tradiderit, aequius est, ut tu potior sis. Nam et si
ipse venditor eam rem a te peteret, exceptione eum summoveres. Sed et si ipse
possidcret, et tu peteres, adversus exceptionem dorainii replicatione utereris.
1 4. § 32. D. 44, 4. Si a Titio fundum emeris, qui Seiupronii erat, isque tibi
traditus fuerit pretio soluto, deinde Titius Sempronio heres extiteiit, et
eundem fundum Maevio vendiderit et tradiderit, Julianus ait, aequius esse
Praetorem te tueri, quia et si ipse Titius fundum a te peteret, exceptione in
factum comparata, vel doli mali suramoveretur, et si ipse eum possidcret, et
Publiciana peteres, adversus excipientem, si non suus esset, roplicatione
utereris, ac per hoc intelligeretur, eum fundum rursum vendidisse, quem in
bonis non haberet 1 2. 3 D. 21. 3 Sintenis, cit, p. 211. p. 563.
*(209)
l 18. 1 21. § 1. D. 20. 1
*(210)
Archiv fur civil. Prax. XI. p. 393
*(211)
cit, I. p. 224.
*(212)
l 4. D. 20.1. Contrahitur hypotheca per pactum conventum, quum quis paciscatur,
ut res ejus propter aliquam obligationem sint hypothecae nomine obligatae; nec
ad rem pertinet, quibus fit verbis, sicuti est et in his obligationibus, quae
consensu contrahuntur. Et ideo et sine scriptura si convenit, ut hypotheca sit,
et probari poterit, res obligata erit, de qua conveniunt; fiuut enim de his
scripturae, ut, quod actum est, per eas facilius probari possit, et sine his
autem valet, quod actura est, si habeat probationem, sicut et nuptiae sunt,
licet testationes in scriptis habitae non sunt. 134. § 1. D. eod. 1 4. D. 22.
4. 1 12. C. 8. 14.
*(213)
l 1. D. 13. 7.
*(214)
Voigt, Theorie von error und ignorantia. (Archiv. f. civilist. Praxis. LIV. p.
30.
*(215)
l 23. § 1. D. 20, 1. Pignoris obligatio etiam intеr absentes recte ex contractu
obligatur.
*(216)
l 1. § 1. D. 13. 7. Si igitur contractum sit pignus nuda conventione, videamus,
an, si quis aurum ostenderit, quasi pignori daturus, et aes dederit,
obligaverit aurum pignori? Et consequens est, ut aurum obligetur, non autem
aes, quia in hoc non consenserunt. § 2. eod. si quis tamen, quum aes pignori
daret, affirmavit, hoc aurum esse, et ita pignori dederit, videndum erit, аn
aes pignori obligaverit, et numquid, quia in corpus consensum est, pignori esse
videatur? Quod magis est; tenebitur tamen pignoratitia contraria actioae qui
dedit, praeter stellionatum, quem fecit. 136. D. 13. 7.
*(217)
l 20. D. 47, 2. 136. § 1. D. 24. 1.
*(218)
l 35. § 1. 19. § 2. D. 13, 7.
*(219)
Laur. Valla. Basil. 14, 65: Elegant, p. 231: non esse hanc differentiam ex eo
argumentum est quod alterum latinum, alterum graecum suae utrumque deserviens
linguae. Cujac.adtit. cod. VIII, 13. quamVis autein pignus et hypotheca nihil
inter se distent praeter syllabarum sonus etc. Duaren, ad tit. d. pign. act.
cap. 1. Bachov, tract. d. pignor. p. 2. Gesterding, cit. § 1. Bachofen, cit, p.
3. Gluck, komm. XIV. p. 5. Puchta, Vorles. I. p. 441. Arndts, cit. p. 533.
Zielonacki, Pandekta. II. p. 518. Sintenis, cit. p. 31. Dernburg, cit. I. p.
97. Baron, cit. p. 366.
*(220)
l 2. D. 43, 17.
*(221)
l 10. рr. D. 30. 1.
*(222)
l 128. D. 50. 17.
*(223)
cit. p. 232.
*(224)
Studien. p. 339.
*(225)
l 10. pr. D. 20. 1. 1 14. D. 20. 4.
*(226)
l 35. § 1. D. 13. 7. Pignus maneate proprietate debitoris solam possessionem
transfert ad creditorem; potest tamen ct precario, et pro conducto debitor re
sua uti. 118. pr. 1 35. 36. D. 41. 2. 1 13. § 1. D. 6. 2.
*(227)
l 2. § 1. D. 19. 1. 1 18. D. 43. 16.
*(228)
l 12. § 7. D. 20. 4. Si simpliciter convenisset secundus creditor de hypotheca,
ab omni possessore eam auferri poterit praeter priorem creditorera, et qui ab
eo emit.
*(229)
l 8. C. 8. 18. Diversis teraporibus eadem re duobus jure pignoris obligata,
eum, qui prior data mutua pecunia pignus accepit, potiorem haberi, certi ac
manifesti juris est, nec alias secundum distrahendi potestatem hujus pignoris
consequ i nisi superiori creditori debita fuerit soluta quantitas.
*(230)
l 4. D. 20. 1. 1 4. D. 22. 4. 1 12. С. 8, 14.
*(231)
diem repetere.
*(232)
l 3. § 2. D. 47, 20. Poena antera stellionatus nulla legitiraa est, quum nec
legitiraum crimen sit; solent autem ex hoc extra ordinem plecti, dummodo non
debeat opus raetalli haec poena in plebeis egredi; in his autem qui sunt in
aliquo honorepositi, ad tempus relegatio, vel ab ordine motio remittenda est.
*(233)
Vorles. § 196.
*(234)
System des deutschcn Privatrechts. p. 149. die romische Hypothek bot dem
creditor keine Sicherheit. nur die wenig erquikliche Aussicht, ihn im Falle
eiuer Tauschung mit der Stellionatsklage zur Strafe zu ziehen.
*(235)
Institutionen, p. 398: die romische Hypothek bot ein unerfreuliches Bild.
*(236)
cit. p.: die rom. Hyp. bot dem Glaubiger keine wirkliche Sicherheit und entzog
dem Realcredit seine wesentliche Grundlage.
*(237)
Encyklopadie der Eechtswissenschaft. Holtzendorff. 1870. p. 312
*(238)
cit. p. 217. die romische Hyp. blieb so formlos uncl unsicher, dass sie gerade
den wesentlichen Zweck des Pfandrechts, Sicherstellung des Gluubigers nicht
erreichte.
*(239)
National-okonomische Studien. 1869. II. p. 71.
*(240)
cit. II. p. 47. Важное неудобство ипотеки особенно заметно было в римском
праве. Ипотечное право у римлян не предоставляло кредитору вполне верного
обеспечения, потому что не имело двух необходимых качеств: специальности и
гласности.
*(241)
Trotsche, (в Linde's Zeitschrift. ХVШ. р. 103) говоритъ: das bedingte pignus
giebt schon pendente conditione Rechte auf Sicherbeitsmassregeln. 113. § 5. D.
20. 1. Si sub conditione debiti noraine obligata sit hypotheca, dicendum est,
ante conditionem non recte agi, quum nihil interim debeatur; sеd si sub
conditione debiti conditio venerit, rursus agere poterit. Sed si praesens sit
debitum, hypotheca vero sub conditione, et agatur ante conditionem
hypothecaria, verum quidem est, pecuniam solutam non esse, sed auferri
hypothecam iniquum est l 11. § 1. 112. § 2. D. 20. 4. 12. C. 8. 18.
*(242)
Sintenis, cit. p. 481.
*(243)
l 1. рr. 6. 34. § 2. D. 20. 1. 16. D. 40. 8. 1 28. D. 49. 14. 1 2. С. 8. 14. 1
15. С. 8. 17.
*(244)
l 15. § 1. D. 20. 1. 19. С. 8, 17.
*(245)
Baumbach, в Civilist Archiv. IV. 7. Wening, Lehrb. I. § 164, Miihlenbnich, cit.
§ 312. not. 8. Warnkonig, Archiv f. civ. Prax. XXI. 6. Arndts, cit. § 384.
Brinz, cit. § 79. p. 299. Regelsberger, Altersvorzug der Pfandrechte. p. 68.
Windscheid, cit. § 242. Anm. 10. Baron, cit. § 204. II.
*(246)
Gesterding, cit. p. 84. Gluck, XVIII. p. 216. XIX. p. 232. Sintenis, p. 386.
Vangerow, Pand. § 369. Puchta, Pand. § 210. not. g. Bachofen, cit. p. 260.
*(247)
l 21. D. 20. 4. Titius Sejae ob summam, qua ex tutela ei condemnatus erat,
obligavit pignori omnia bona sua, quae habebat quaeque babiturus esset; postea,
mutuatus a fisco pecuniam, pignori ei res suas omnes obligavit et intulit Sejae
partem debiti et reliquam summam novatione facta eidem promisit, in qua
obligatione similiter, ut supra, de pignore convenit. Quaesitum est, an Seja
praeferenda sit fisco et in illis rebus, quas Titius tempore prioris
obligationis habuit, item in his rebus, quas post priorem obligationem adquisiit,
donec unrversum debitum suum consequatur? respondit: nihil proponi cur non sit
praeferenda. 1 6. § 2. C. 5, 9. 1 7. C. 8. 18.
*(248)
Biilow, Abhandl. I. р. 1.
*(249)
l 15. § 1. D. 20. 1. 1 4. D. 20, 6. 1 2. С. 8, 14. 147. рr. D. 49. 14. 18. § 5.
С. 5, 9. 13. С. 6, 54. 16. С. 7, 73. 117. С. 8, 28.
*(250)
l 6. D. 20. 1. Obligatione generali rerum, quas quis habuit habiturusve sit, ea
non continebuntur, quae verisiniile est, quemquam specialiter obligaturum non
fuisse; utputa suppellex, item vestis relinquenda est debitori; et ex
raancipiis, quae in eo usu habebit, ut certum sit, eum pignori daturum non
fuisse; proinde de mimsteriis ejus perquam ei necessariis, vel quae ad
affectionem ejus pertineant. 17. D. eod.-vel quae in usum quotidianum habentur.
*(251)
l 8. D. 20. 1. Denique (напр.) concubinam, filios naturales, alumnos constitit
generali obligatione non contineri, et si qua alia sunt hujusraodi ministeria.
11. C. 8. 17. alumnos tuos et ceteras res, quas neminem credibile est, pignori
specialiter daturum fuisse, generali pacti conventione, quae de bonis tuis
facta est, in causa pignoris non fuisse, rationis est.
*(252)
l 2. С. 8. 14. 19. С. 8, 28. 12. D. 20. 4. Puchta, Vorl. § 215.
*(253)
Bechmann, Accession. 1867.
*(254)
Относительно строений ср. 121. D. 13. 7. Domo pignori data et area ejus
tenebitur, est enim pars ejus; et contra jus soli sfcquetur aediflcium. 129. §
2. D. 20. 1.Domus piguori data exusta est, eamque aream emit Lucius Titius et
exstruxit. Quaesitum est de jure pignoris. Paulus respondit: pignoris
persecutionem perseverare et ideo jus soli superficiem secutara videri, id est
cum jurc pignoris.
*(255)
l 18. § 1. D. 13. 7. Si nuda proprietas pignori data sit, ususfructus, qui
postea accreverit, pignori erit.
*(256)
l 16. D. 8. 1. Ei qui pignori fundum accepit, non est iniquum, utilem
petitionem servitutis dari, sicuti ipsius fundi utilis petitio dabitur. 19. D.
39. 1. Creditori cui pignoris nomine praedium tenetur, permittendum est, de
jure (id est de servitute) opus novum nuntiare; nain ei servitutis
vindicatiodatur.
*(257)
l 16. рr. D. 20. 1. 118. § 1. D. 13. 7.
*(258)
l 9. § 4. D. 7. 1. Huic vicinus tractatus est, qui solet in eo, quod aecessit,
tractari; et placuit, alluvionis quoque usumfructum ad fructuarium pertinere.
Sed si insula, juxta fundum in flumine nata sit, ejus usumfructum ad
fructuarium non pertinere Pegasus scribit, licet proprietati accedat; esse enim
veluti proprium fnndum, cujus ususfructus ad te non pertineat. Qaae sententia
non est sine ratione; nam ubi latitet incrementum, et usufructus augetur; ubi
autem apparet separatum, fmctuario non accedit. 13. § 2. D. 43. 20. Si aquam ex
flumine publico duxeris et flumen recesserit, non potes subsequi flumen, quia
ei loco servitus imposita non sit, quamvis is locus meus sit. Sed si alluvione
paulatim accesserit fundo tuo, subsequi potes quia locus totus fluminis serviat
ductioni. Sed si circumfluere coeperit mutato alveo, non potes, quia medius
locus non serviat intcrruptaque sit servitus.
*(259)
Ortloff, comment. jur. Kom. de thesaur. Sell, Versuche, I. Abh. 3. 4. § 39. J.
dc rer. divis: Thesauros quos quis in suo loco invenerit, divus Hadrianus,
naturalem secutus aequitatem, ei concessit, qui invenerit; idemquc statuit, si
quis in sacro aut religioso loco fortuito casu invenerit. At si quis in alieno
loco, non data ad hoc opera, sed fortuito, invenerit, dimidium inventori,
dimidium domino soli concessit; et convementer, si quis in Caesaris loco
invenerit, dimidium inventoris, dimidium Caesaris esse statuit: cui conveniens est,
si quis in publico loco vel fiscali invenerif, dimidiuin ipsius esse, dimidium
fisci vel civitatis.
*(260)
Zeitschrift f. Civilr. u Proc. XX. p. 246.
*(261)
Warnkonig, Arch. XI. p. 169. Wachter, Erort. I. p. 17. Girtaimer, Jherings
Jahrbiicher III. p. 95. Kierulff, Civik. p. 317. Gflppert, uber einheitlishe,
zusammeagesetzte und Gesammtsachen nach rom. R. 1871. p. 59. Dernburg, cit. I.
p. 452.
*(262)
Относительно стада, в источниках ясно сказано 113. рr. D. 20. 1, grege pignori
obligator quae postea nascuntiir, tenentw; sed eb si prioribus capitibus
decedentibus totus grex ftierit reaovatus, pigaori tenebitur.
*(263)
l 34. pr. D. 20. 1. Quum tabernam dеbitor creditori pignori dederit, quaesitum
est, utrum eo facto nihil egerir, an tabernae appellatione merces, quae in ea
erant, obligasse videatur, et si eas merces per tempora distraxerit, et alias
comparaverit, easque in eam tabernain intulerit, et decesserit, an omnia, quae
ibi deprehenduntur, creditor hypotheearia actione petere possit, quum et
mercium species mutatae sint, et res aliae illatac? Respondit: ea, quae mortis
tempore debitoris ia taberna inventa sunt, pignori obligata esse videntur.
*(264)
Huschke, Studien p. 368. Warnkonig, Archiv. ХХII. p. 395. Francke, Archiv. XXX.
152. Janke, das Fruchtrecht des vedlichen Besitzers und des Pfandglaubigers.
1862. Против него см. Arndts в Haimerls Oesterreich. Vierteljahrschr. IX. Lit.
Anz. p. 46. u Demelius в Pozl's krit. Vierteljschrift. IV. p. 292. Dernburg, I.
p. 438. Vangerow I. § 370. Bachofen, cit. p. 139. Goppert, uber die organischen
Erzeugnisse. 1869. p. 371. Zoltowski, de pigaore rei frugiferae. 1870.
Schlayer, Archiv. XLIX. p. 87.
*(265)
Si colonus ancillam in fundo pignoris nomine duxerit, et eam vendiderit, quod
apud emtorem ex ea natum est, ejus apprehendendi gratia utile interdictum reddi
oportet.
*(266)
l 19. § 6. D. 47. 2. 161. § 8. D. eod. 166. pr. D. eod: si is, qui rem pignori
dedit, vendiderit eam, quamvis dominus sit, furtum facit, sive eam tradiderat
cveditori, sive speciali pactione tantum obligaverat; idque et Julianus putat.
*(267)
Quamvis fructus pignori datorum praediorum, etsi id aperte non sit expressum,
et ipsi pignori credantur tacita pactione esse, praedia taraen, quae emuntur ex
fructuuin pretio, ad eandem causam venire nulli prudentiura placuit.
*(268)
Si mancipia in causam pignoris ceciderunt, ea quoque, quae ex his nata sunt,
eodem jure habenda sunt Quod tarann diximus, etiam adgnata teneri, sive
specialiter de his convenerit, sive non, ita procedit, si dominium eorum ad eum
pervenit, qui obligavit, vel heredem ejus: ceterum, si apud aliuin dominum
pepererint, non erunt obligata. См. 11. C. 8. 25. Partus pignoratae ancillae in
pari causa esse, qua mater est, olim placuit. 132. § 1. D. 16. 1. si mulier rem
a se pignori datam per iatercessionem recipere velit, fructus etiam liberos
recipit.
*(269)
Sentent. recept II. 5. § 2.
*(270)
l 1-3. С. 4. 24. 12. С. 8, 25. 11. С. 8. 28. 1 9. С. 8. 14. 111. С. 4. 32.
*(271)
l 12. С. 4. 24. 11. С. 8, 28.
*(272)
l 16. § 4. D. 20. 1. Interdum etiam de fructibus arbitrari debet judex, ut ex
quo lis inchoata sit, ex eo tempore, etiam fructibus condemnet: quid enim si
minoris sit praedium quam debetur, - nam de antecedentibus fructibus Dihil
potest pronuntiare, nisi extent, et res non sufficit?
*(273)
Keller, Litiscontestation imd Urtheil. § § 7-23. Civilprocess. § 60-62. Buchka,
Lehre vom Einflusse des Processes auf das materielle Rechtsverhaituiss. Becker,
die processualische ConsumtioH. Bethmann-Hollweg, der rom. Civilprocess. II. §
102.
*(274)
Pand. § 160. Anm. Windscheid, cit. § 124-126. См. 1 22. C. 3. 32. Certum est,
malae fidei possessores onmes fructus solere cum ipsa re praestare, bonae fidei
vero extantes, post litis autem contestationem universos.
*(275)
По началам римского права, добросовестный владелец ipso jure приобретает в
собственность собранные плоды, однако он обязан по виндикации собственника
officio judicis возвратить наличные плоды. § 35. J. 2. 1. § 2. l. 4. 17.1 48.
D. 41.1. (fructus interim suos facit). Правило, что владелец bonae fidei
приобретает в собственность плоды, очевидно не согласно со строгим принципом
права, по которому приобрести в собственность плоды может только собственник
вещи. Право это предоставлялось ему потому, что хотя он не был ее
собственником, все-таки пользовался этим правом фактически, не зная, что этим
совершает беззаконие относительно настоящего собственника. Кроме того, имелось
в виду и то, что добросовестный владелец принимает на себя издержки и старания,
необходимые для производства вещью плодов, вследствие чего он приобретает, так
сказать, титул на получение собственности. Утверждению правила, что bоnае fidei
possessor на потребленные плоды приобретает бесповоротное право собственности,
много содействовало и то обстоятельство, что требование возвращения плодов в
данном случае повело бы ко многим неразрешенным спорам. 125. § 1. D. 22. 1.
bonae fidei possessor in percipiendis fructibus id juris habet, quod dominis
praediorum tributum est. l 4. § 19. D. 41. 3: fructus statim bonae fidei
emtoris fit, nec usucapi debet.
*(276)
l 1. § 2. D. 20. 1. Cum praedium pignori daretur, nominatim, ut fructus quoque
pignori essent, convenit. Eos consumtos bona fide emtor utili Serviana
restituere non cogetur (относительно плодов, существующих еще у владельца, нет
никакого сомнения в праве залогопринимателя, потому Папиниан вовсе и не
касается этого пункта); pignoris etenim causam nec usucapione perimi placuit,
quoniam quaestio pignoris ab intentione dominii separatur; quod in fructibus
dissimile est, qui nunquam debitoris fuerunt. Совершенно иначе объясняет
решение Папиниана Кремлев в своем прекрасном рассуждении "Сепарация как
способ приобретения собственности добросовестным владельцем по классическому
римскому праву", Казань,1868. См. Arndts, Pand. § 378: die Klage geht auch
wie die Eigenthums-klage auf die Fruchte oder deren Ersatz, aber nur sofern
dies der Zweck der Befriedigung erfordert, und auf die vor Beginn des
Rechtsstreites gezogenen Fruchte nur insofern, als sie noch vorhanden sind und
nicbt dem Pfandrechte durch den Eigenthumserwerb des Beklagten entzogen sind.
*(277)
l 11. § 3. D. 13. 7.
*(278)
l 8. § 5. D. 13. 7. Quum pignus ex pactione venire potest, non solum ob sortem
non solutam venire poterit, sed ob cetera quoque veluti usuras, et quae in id
impensa sunt. 118. D. 204. Lucius Titius pecuniam mutuam dedit sub usuris,
acceptis pignoribus, eidemque debitori Maevius sub iisdem pignoribus, pecuniam
dedit; quaero, an Titius non tantum sortis et earum usurarum noraine, quae
accesserunt, antequam Maevius crederet, sed etiam earum, quae postea
accesserunt, potior esset? Respondit, Lucium Titium in omne, quod ei debetur,
potiorem esse. 16. C. 8. 14.
*(279)
l 4. C. 4. 32. Per retentionem pignoris usuras servari posse, de quibus
praestandis convenit, lieet stipulatio interposita non sit, merito constitutum
est, et rationem habet, quum pignora conditione pacti etiam usuris obstricta
sint. Sed enim in causa, de qua agis, haec ratio cessat, si quidem tempore
contractus de minoribus usuris petendis convenit, postea autem, quum se debitor
praestaturum majores repromisit, non potest, videri rata pignoris retentio,
quando eo tempore, quo instrumenta emittebantur, non convenerit, ut pigmis
etiam ad hanc adjectionera teneatur.
*(280)
Sintenis, cit. § 4. Warnkonig в Rosshirts Zeitschrift. III. p. 77. Wachter в
Archiv. f. civil. Prax. XXVII. p. 188. 119. D. 20. 1. qui pignori plures res
accepit, non cogitur unam liberare, nisi accepto universo, quantum debetur.
*(281)
l 1. C. 8. 32. Manifesti et indubitati juris est, defuncto creditore multis
relictis heredibus, actiotaem quidem perso nalera inter eos ex lege XII.
tabularum clividi, pignus vero in solidum unicuique teneri.
*(282)
l 1. § 1. 12. pr. 130. D. 10. 2.
*(283)
l 7. § 12. D. 10. 3. Inter eos, qui pignori acceperunt, talis divisio fieri
debet, ut non vero pretio aestimetur pars, sed in tantum duntaxat, quantum pro
ea parte debetur, et assignetur quidem pignus uni ex creditoribus, licentia
tamen non denegetur debitori, debitum offerre, et pignus suum luere. Idemque
dicitur, et si possessor pignoris litis aestimationem pignoratitia in rem
agenti offerat.
*(284)
l 3. C. 3.37.
*(285)
cit. p. 197.
*(286)
cit. II. p. 45.
*(287)
Si pignori res data defuncto sit, dicendum est, in familiae erciscundae
judicium venire; sed is, cui adjudicabitur in familiae erciscundae judicio pro
parte coheredi erit damnandus. Nec cavere debet coheredi, indemnem eum fore
adversus eum, qui pignori dederit; quia pro eo erit, ac si hypothecaria vel
Serviana actione petita litis aestimatio oblata sit, ut et is, qui obfealerit,
adversus dominum vindicantem exceptione tuendus sit. Contra quoque, si is
heres, cui pignus adjudicatum est, velit totum reddere, licet debitor nolit,
audiendus est. Non idem dici potest, si alteram partem creditor emerit;
adjudicatio enim necessaria est, emtio voluntaria, nisi si objiciatttr
creditori, quod animose licitus est. Sed hujus rei ratio habebitur, quia quod
creditor egit, pro eo babendum est, ac si debitor per procuratorem egisset, et
ejus, quod propter necessitatem impendit, ultro etiam ect actio creditori. Gp.
об этом фрагменте Gliick. XI. p. 59. Sintenis, Pfk. p. 447. Bachofen, cit. p.
196. Vangerow, I. § 365. Schmid, Cession. I. p. 269. Dernburg, II. p. 44.
*(288)
l un. C. 8, 27. Ac si in possessione fueris constitutus, nisi ea quoque pecunia
tibi a debitore reddatur vel offeratur, quae sine pignore debetur, eam
restituere propter exceptionem doli mali non cogeris; jure enim contendis
debitores eam solam pecuniara, cujus nomine pignora obligaverunt, offerentes
audiri non oportere, nisi pro illa etiam satisfecerint, quam mutuam simpliciter
acceperunt. Quod in secundo creditore locum non babet; nec enim necessitas ei
imponitur, chirograpbarium etiam debitum priori creditori offerre.
*(289)
l 8. С. 8. 14 Gltick. XV. р. 131. Fritz, Erleut. I. р. 490. Schenk, die Lehre
vom Retentionsrecht. Vangerow I. § 382. Dernburg. II. p. 94. Schlayer, в
Archiv. f. civ. Pr. tom. 49. p. 102.
*(290)
l 11. § 3. D. 13. 7. 1 4. C. 4. 32. Schenk, p. 245.
*(291)
l 20. D. 20. 4.
*(292)
l 5. C. 8. 18. Prior quidem creditor compelli non potest tibi, qui posteriore
loco pignus aceepisti, debitum offerre, sed si tu illi omne quod debetur
solveris, pignoris tui causa firmabitur.
*(293)
Gesterding. p. 164.
*(294)
Моmmsen, Fr. die, Lehre von der mora. (Beitarage zum Obligationenrecht). Abth.
III. p. 288.
*(295)
System, § 794.
*(296)
Rom. Privatr. § 337.
*(297)
Lehrb. § 316.
*(298)
Pand. tom. 15. p. 131.
*(299)
Zur Lebre vom Retentionsrecht. p. 92.
*(300)
Die Rechte der Glaubiger bei ausgebroch. Concurse. Absch. 3. p. 74.
*(301)
Zeitschrift f. Civil und Crim. Rechtspflege im Konigreich Hannover. I. p. 394.
*(302)
cit. p. 90: кредитор не обязан был участвовать в конкурсном производстве и
выдавать заложенное имущество обратно, а только когда ему уплачивали полное
удовлетворение. Это правило продолжало действовать и в Юстиниановское время в
тех случаях, когда залогодержатель имел заложенную вещь в своем владении.
*(303)
Meissner, Darstellung der Lehre vom stillschweigendem Pfandrechte. Sintenis,
cit. § 32. Gluck. tom. 18. p. 393. tom. 19. p. 1-198. Tullecken, de pignore
tacito. Dernburg. I. p. 291. Vangerow. § 375.)
*(304)
Baron, Pand. р. 376. Es sind eine Menge Pfandrechte entstanden, welche, weil
sie durch kein uusseres Merkmal fur dritte Personen erkennbar sind, den blossen
Persopalglaubigern ausserst gefahrlich sind.
*(305)
l 3. D. 20. 2. Si horreum fuit conductum, vel deversorium, vel area, tacitam
conventionem de invectis, illatis etiam in his locum habere putat Neratius;
quod verius est. 14. eod. Eo jure utimur, ut quae in praedia urbana inducta,
illata sunt pignori esse credantur, quasi id tacite convenerit. 14. pr. D. 2,
14. Item, quia conventiones etiam tacite valent, placet in urbanis
habitationibus locandis, invecta illata pignori esse locatori, etiamsi nihil
nominatim convenerit.
*(306)
l 11 § 2. D. 20. 4. Si colonus convenit, ut inducta in fundum, illata, ibi nata
pignori essent, et antequam inducat, alii rem hypothecae nomine obligaverit,
tunc deinde eam in fundum induxerit, potior erit, qui specialiter pure accepit,
quia non ex conventione priori obligatur, sed ex eo, quod inducta res est, quod
posterius factum est. Закладное право обнимает собою не только все претензии,
проистекающие из неуплаты квартирных денег, но тоже касается требования
вознаграждения за вред и убытки. 12. D. 20. 2. Non solum рго реnsionibus, sed
et si deteriorem habitationem fecerit culpa sua inquilinus, quo nomine ex
locato cum eo erit actio, invecta et illata pignori erunt obligata.
*(307)
l 11. § 5. D. 13. 7. Solutam autem pecuniam accipiendum non solum, si ipsi, cui
res obligata est, sed et si alii sit soluta voluntate ejus, vel ei, cui heres
exstitit, vel procurator ejus, vel servo peeuniis exigendis praeposito. Unde si
domum conduxeris et ejus partem mihi locaveris, egoque locatori tuo pensionem
solvero, pignoratitia adversus te potero experiri. Nam Julianus scribit, solvi
ei posse; et si partem tibi, partem ei solvero, tantundem erit dicendtim. Plane
in eam dumtaxat summam invecta mea et illata tenebuntur, in quam coenaculum conduxi;
videtur autem tacite et cum domino aedium hoc convenisse, ut non pactio
coenacularii proficiat domino, sed sua propria.
*(308)
l 7. С. 8. 15.
*(309)
l 7. D. 20. 2. In praediis rusticis fructus, qui ibi nascuntur, tacite
intelliguntur pignori esse domino fundi locati, etiamsi nominatim id non
convenerit. 13. § 1. D. 50. 8.
*(310)
l 24. § 19. 2. Gluck, tom. 18. p. 447. Vangerow. § 376. 6. Dernburg, p. 304.
Другого мнения Виндшейд § 244. not. 2.
*(311)
l 4. pr. D. 20. 2.
*(312)
Certi juris est, ea, quae voluntate dominorum eoloni in fundum conductum
induxerint, pignoris jure dominis praediorum teneri. Quando autem domus
locatur, non est necessaria in rebus inductis scientia domini; nam ea quoque
pignoris jure tenentur.
*(313)
l 24. § 1. D. 19. 2. 1 53. D. eod. Qui fidejussor extitit apud mancipem pro
colono publicorum praediorum, quae manceps ei colono locavit, reipublicae non
tenetur; sed fructus iii eadem causa pignoris manent.
*(314)
l 24. § 1. D. 42. 5. Divus Marcus ita edixit: creditor, qui ob restitutionem
aedificiorum crediderit, in pecunia, quae credita erit, privilegium exigendi
habebit; quod ad eum quoque pertlnet, qui redemtori domino mandante pecuniam
subministravit. 11. D. 42. 3. Creditori, qui ob restitutionem aedificiorum
crediderit, privilegium exigeudi datur. 125. D. 12. 1.
*(315)
l 1. D. 20. 2. Нельзя согласиться с учеными, которые утверждают, будто между
beneficium exigendi и тайной ипотекой нет никакого различия. Законная ипотека
предоставляет залогопринимателю вещное обеспечение, между тем как beneficium
обеспечивает только лично, сохраняя ему преимущество перед другими, в случае
конкурса.
*(316)
Madai в Zeitschrift f. Сivir. u. Pr. XIX. 4.
*(317)
Dernburg, I р. 320.
*(318)
l 35. D. 20 1.137. D. 39. 2. 110. § 1. D. 7. 4. 165. § 2. D. de leg. I.158. D.
de leg. I.
*(319)
Brissonius, de verb. signif. sub v. reficere.
*(320)
l 21. D. 13. 7.129. § 2. D. 20. 1.
*(321)
l 6. C. 7. 8. Si tutor tuus de pecunia tua servos emptos manumisit: quoniam
hujus modi servi sicut ceterae res pupillaribus pecuniis emptae jure pignoris
ex constitutione divorum parentum meorum obligati sunt favore pupillorum,
liberi facti non sunt. 13. pr. D. 27. 9. Sed si pecunia alterius pupilli alteri
pupillo fundus sit comparatus, isque pupillo vel minori traditus, an pignoris
obligationem possit habere is, cujus pecunia fundus sit emptus? Et magis est,
ut salvum sit jus pignoris secundum Constitutionem Imperatoris nostri et divi
patris ejus ei pupillo, cujus pecunia comparatus est fundus. 17. pr. D. 20. 4.
*(322)
l 2. D. 26. 9. Si tutor vel curator pecunia ejus cujus negotia administrat,
mutua data ipse stipulatus fuerit, vel praedia in nomen suum emerit, utilis
actio ei, cujus pecunia fuit, datur ad rem vindicandam vel mutuam pecuniam
exigendanu 130. C. 5. 12. 13. C. 5. 51. 18. C. 3. 32. См. Ihering, Jahrbticher
f. Dogmat. I. p. 120.
*(323)
l 1. C. 6. 43. Lohr. Archiv. V. p. 208, uberdasPfandrecht der Legatare.
*(324)
Vangerow, § 376.
*(325)
l 37. pr. D. 39. 6. Illud generaliter meminisse oportebit, donationes mortis
саиза factas legatis comparatas; quodcunque igitur in legatis juris est, id in
mortis causa donationibus erit accipiendum. § 1.1. 2. 7.14. C. 8. 57. Nov. 87
praef.
*(326)
l . 33. pr. D. de leg. II. Legatorum petitio adversus heredes pro partibus
hereditariis competit, nec pro his, qui solvendo non sunt, onerari coheredes
оportet.
*(327)
Лучше всего разобрал этот вопрос Rivier, Untersuchungen uber die cautio
praedibus praediisque. ?863.
*(328)
Varro. ling. lat. V. 40. Praedia dicta item ut praedesa praestando. Бахофен,
Момзен, Гушке производят этимологию выражения praes от praevidere на основании
lex Thoria с. 20.
*(329)
Aes Malacitanum c. 64. II viris, qui ibi jure dicunddpraeerunt, ambobus
alterive eorum ex decurionum conscriptoruinque decreto, quod decrctum cum eorura
partes tertiae non minus quam duae adessent, factura erit, vendere legemque his
vendundis dicere jus potcstasque esto; dura eam legera in rebus vendundis
dicant, quam legem eos qui Romae aerario praeerunt, e lege praediatoria
praedibus praedisque vendundis dicere oporteret, aut, si lege praediatoria
emptorem non inveniet, quam legem in vacuora vendendis dicere oporteret; et dum
ifca legom dicant, uti pecuniam in fore municipi Malacitani referatur, luatur
solvatur.
*(330)
Gajus. II. 61. Item si rem obligatam sibi populus vendiderit eamque dominus
possederit, concessa est usureceptio: sed hoc casu praedium biennio usu
recipitur: et hoc est, quod volgo dicitur ex praediatura possessionem usu
recipi: nam qui mercatur a populo praediator appellatur.
*(331)
Gaj. IV. 28. item lege.....(p'diatoria) data est pignoris captio adversus
publicanis vectigalium publicorum populi Romani. Bivier, p. 109.
*(332)
Reiahardt, Usucapion. p. 152. Dernburg. I. p. 39.
*(333)
Rivier, p. 85.
*(334)
l 2. § 4. D. 43. 9. Res fiscales quasi propriae et privatae Principis simt.
Seneca. Benef. 7. 6. Caesar omnia habet, fiscus ejus privata tantum ac sua.
*(335)
Bachofen, р. 233. Zimmermann, de notione et historia cautionis praedibus
praediisque. § 8. Rivier. p. 88, so wurde im rom. Staatswesen die cautio
praediis praedibusque durch Generalhypothek des fiscus ersetzt. Bo времена
Императоров существовал еще особый род залога, т. н. obligatio praediorum ex
tabula aliraentaria -институт, хотя и не обнаруживавший непосредственной связи
с рignus'ом или ипотекой, все-таки имевший в некотором отношении признаки
залога. Императоры, как известно, жертвовали значительные суммы для основания и
поддержания разного рода благотворительных заведений. Чтобы обеспечить
существование их, правительство назначенные капиталы отдавало в заем гражданам;
для доставления же гарантии правительству, граждане должны были, посредством
манципации, переуступить свои земли, которые геmancipatione получили обратно с
обязанностью уплачивать ежегодную ренту для удовлетворения потребностей
заведения. Обеспечение казны состояло в землях, которые она получала как бы в
залог, будучи вправе продать их, в случае неаккуратной уплаты ренты. Plinius.
epist. VII. 18. pro quingentis millibus nummum, quae in alimenta ingenuorum
ingenuarumque promiseram, agrum meis longe pluris actori publico mancipavi,
eundem vectigali iraposito recepi, tricena millia annua daturus.
*(336)
Meissner, cit. p. 249. Sintenis. p. 309. Vangerow. § 375. Puchta, Pand. § 200.
Arndts, Pand. § 373. Bachofen, cit. p. 232.
*(337)
l 1. C. 8. 15. Universa bona eorum, qui censentur, vice pignorum tributis
obligata sunt. 11. C. 4. 46. Potior est enim causa tributorum, quibus priore
loco oirmia bona cessantis obligata sunt. 15. § 2. D. 50. 15. Pro pecunia
tributi, quod sua die non est redditum, quominus praedium jure pignoris
distrahatur, oblata raoratoria cautio non admittitur, nec audietur legatarius
contradicens ob tributa praeteriti temporis, quod heres solveado sit et is qui
tributis recipiendis praepositus fuerit.
*(338)
l 7. D. 39. 4.1 2. 3. C. 4. 47.
*(339)
Cit. I. p. 351.
*(340)
l 28. D. 49. 14. Si qui mihi obligaverat quae habet habiturusque esset, cum
fisco contraxerit, sciendum est, in re postea acquisita fiscum potiorem esse
debere, Papinianum respondisse; quod et constitutum est, praevenit enim causam
pigDoris fiscus. 1 2. C. 8. 15. Certum est ejus, qui cum fisco contrahit, bona
velut pignoris titulo obligari, quaravis specialiter id non expriraatur. 168. §
1. D. 46. 1. 13. C. 7. 73. 17. C. 11. 61. 12. D. 27. 9. 110. D. 40. 1.
*(341)
l 6. D. 49. 14. Fiscus, cum in privati jus succedit, privati jure pro
anterioribus suae successionis temporibus utitur, caeterum posteaquam
successit, habebit privilegium suum. Sed utrum statiin atque coepit ad eum
pertinere nomen; an vero posteaquam convenit debitorem: an posteaquam relatum
est inter nominadebitorum, quaeritur. Etquidem usuras exinde petitfiscales,
etsi breviores debeantur, ex quo convenit certura debitorem et confitentem; at
in privilegio varie rescriptura est; puto tamen exinde privilegio esse locum,
ex quo inter nomina debitorum relatum nomen est.
*(342)
l 3. 7. C. 7. 73.
*(343)
l 47. pr. D. 49. 14.
*(344)
Gluck. m. 19. р. 71. Heimbach, Rechtslexicon. IV. р. 313.
*(345)
l 1. § 4. С. Theod. 9. 42. 14. С. 8. 15. Satis notum est et idem constitutum,
boua earum in dotem data, quae nuptae sunt his, qui primipili sarcinam subeunt,
obnoxia necessitati еjus teneri; verum certo ordine, ut scilicet tunc demum ad
hoc mulieris patrimonium periculum respiciat, si universis viri ac nominatorum
facultatibus exhaustis, nihil residuum inveniatur. 13. C. 12. 63. 11. C. 4. 9.
*(346)
l 6. § 1. D. 49. 14. Quodcunque privilegii fisco couipetit, hoc idein et
Caesaris ratio et Augustae habere solet.
*(347)
l 17. D. 49. 14. In summa sciendum est, oranium fiscalium poenarum petitionem
creditoribus postponi. 11. C. 10. 7. Rem suam persequentibus poenae exactio
postponitur. Sicut itaque in sortis quantitate fisei persecutio potior est, ita
in triplo, quod poenae nomiae adjectum est, propria forma servanda est.
*(348)
l 37. D. 49. 14. Quod placuit, fnco non esse poenam petendara, msi creditores
suum recuperaverint, eo pertinet, ufr privilegium in poena contra creditores
non exerceatur, non ut us commune privatorum fiscus ammittat.
*(349)
l 20. C. 5. 37. Pro offieio administrationis tutoris vel curatoris bona, si
debitores existant, tanquam pignoris titulo obligata, ininores sibimet
vindicare minime prohibentur. Idem est, et si tutor vel curator quis
constitutus res minorum non administraverit. 1 un. C. 4. 53. 17. §§ 5. 6. C. 5.
70.
*(350)
Bingo, an pupillis in bonis eorum qui protutoribus prove curatoribus gesserunt
hypotheea tacita competat.
*(351)
l 1. § 3. D. 27. 5. 119. § 1. D. 42. 5. Dernburg, L p. 367. Впрочем, нет
существенного различия между tutоr'ом и protutor'ом; тот и другой отвечают за
заведование имуществом (pro officio administrationis), за недостаток прилежания
и старания.
*(352)
das Recht der Vormundschaft. III. p. 91.
*(353)
l 6. § 4. C 6. 61. Gluck. m. 19. p. 144.
*(354)
Vangerow. § 375. 2.
*(355)
l 2. C. 5. 35. 16. C. 8. 15. Si mater, legitima liberorum tutela suscepta, ad
secundas contra sacramentum praestitum adspiraverit nuptias, antequain eis
tutorem alium fecerit ordinari, eisque, quod debetur ex ratione tutelae gestae,
pcrsolverit, mariti quoque ejus praetentae tuteiae ratiociniis bona jure
pignoris tenebuntur obuoxia.
*(356)
l 8. § 5. C. 5. 9. Illius ctiam patris, qui in sua potestate liberum vel
liberos habens, maternam eis substantiam vel ex materna linea ad eos devolutam
servare compellitur, bona iisdem liberis supposita csse ad conservandas easdem
res maternas decernimus; ita tamen, ut occassioue talium hypothecarum neque
patris neque matris administrationem filii valeant perscrutari, vel aliquam eis
raovere super hoc quaestionem, quum perspicui sit juris, etiamsi alienata sint
eorum bona, quae extra meraorata lucra vel maternas res sunt, jus hypothecae
integrum iisdem manere filiis.
*(357)
l 6. § 4. С. 6. 61. Sed quum tacitas hypothecas tain veteres leges in quibusdam
certis casibus introduxerunt, quam nos in maternis ceterisque, quas servare
necesse est, et dubifcabatur, ex quo hypothecas competere oportet, utrumne ab
initio, an ex eo tempore, ex quo malc aliquid gestuni est, compendiosa
narratione interpretamur, initium gerendae vel deseandae administrationis vel
observationis esse spectandum et rion tempus, ex quo male aliquid gestum
fuerit.
*(358)
l 8. § 4. C. 5. 9. In illo etiam veterem sanctioneia adimplentes praecipiraus
exemplo matris, cujus res post secundas nuptias filiis ex priore matriraonio
natis suppositae sunt, ad conservanda eis lucra, quae ex priore marito ad eain
pervenerunt, patris quoque bona quae habet habiturusque est, filiis ex priore
matrimonio natis post secundas ejus uuptias ad ea conservanda, quae ex eorum
matre lucratus est, supposita esse.
*(359)
l 3. pr. 15. pr. C. 5. 9.
*(360)
l 6. §2. С.5.9. К наказаниям, которым подвергали супругов, вступавших во
вторичный брак, можно отнести еще следующие: а) Император Лев и Анеимий
постановили, что супругу, в другой или третий раз бракосочетавшемуся, нельзя в
пользу своего сотоварища, на случай смерти, делать завещание по своему
усмотрению; другими словами, что наименьшая наследственная часть, которая после
его смерти достанется на долю ребенка от прежнего брака, составляет maximum
наследственной части супруга. b) Conjux binubus не может уже освободиться от
обязанности представления т. н. caiutio legatorum servandorum gratia. 16. § 1.
C. 6. 49. См. Glaize, des seconds efc subsequerits mariages. Toul. 1859.
*(361)
l 6. § 2. D. 5. 9.
*(362)
l. un. § 1. C. J. 13. § 29. I. 4. 6...sed et tacitam ei dedimus hypothecam;
praeferri autem aliis creditoribus in hypothecis tunc censuimus, quum ipsa
mulier de dote sua experiatur, cujus solius providentia hoc induximus.
*(363)
Vangerow. § 375. 4. Равным образом, по юстинианову законодательству, дозволено
было жене начать вещный иск, rei vindicatio, in rem actio, требуя возвращения
предметов, составлявших приданое, не только против мужа, но вообще против
всякого, в чьем бы владении они ни состояли. 130. С. 5. 12.
*(364)
l 11. С. 5 14.
*(365)
l 12. § 2. С. 8. 18. Nor. 109. с. 1. Тайная ипотека не предоставляется невесте,
так как sine matrimonio nulla dos, и jura singulariane могут быть
распространены на другие случаи. Равным образом не может пользоваться этим
благодеянием еврейка, так как novella 109 дает privilegium dotis только жене
христианке. См. Schloss, die Dotalprivilegien der Iudinnen. 1356.
*(366)
l un. § 1. C. 5. 13.
*(367)
l 1. C. 5. 12.
*(368)
Nov. 22. С. 44 § 2. 3. 9.
*(369)
l 7. D. 35. 1. 17. 6. §7. D. de leg. II. Она названа так от имени римского
юриста Quintus Mucius Scaevola, по предложению которого правило это получило
санкцию.
*(370)
l 18. D. 35. 1.
*(371)
По вышеупомянутому вопросу, возник в последнее время жаркий спор между учеными,
окончившийся в пользу приведенного нами мнения.
*(372)
Nov. 7. с. 3. § 2.
*(373)
Обстоятельно разбирает этот вопрос Бахофен, cit. p. 281-480.
*(374)
Keller, Civilproc. § 78. 84. Dernburg, uber cautio bonorum. Absch. II. p. 33.
Hartmaun, das roai. Contumazialverfahren Малышев, cit. p. 1.
*(375)
l 1. 4. D. 2. 1. 14. § 1. D. 1. 21. 14. § 3. D. 39. 2.
*(376)
l 26. pr. D. 13. 7.
*(377)
l 12. D. 41. 4. Misso legatario in possessionem res pro emptore usucapiuntur,
salva, praetoru pignoris causa.
*(378)
От указанных missiones следует отличать особую категорию missionum, которые не
имеют характера залога: а) bonorum possessio Garboniana. Если кто оспаривал
права наследующего после умершего в классе unde liberi, тогда опекун
несовершеннолетнего наследника мог, на основании карбонианского эдикта,
требовать приостановления процесса до достижения наследником совершеннолетия, а
равным образом он мог требовать ввода во владение самым наследством. 11. pr. D.
37. 10. b) Bonorum pojsessio furiosi nomine. Если к принятию наследства призван
слабоумный наследник, то хотя он сам не может принять его, тем не менее его
попечителю предоставляется право и, если это несомненно выгодно для
слабоумного, даже обязанность от имени неспособного - требовать ввода во владение
наследством. 17. § 2. С. 5. 70. с) Missio in possessionem ex lege ult. C. de
edicto Divi Hadriani tollendo. В царствование Императора Гадриана был издан
эдикт, ограничивающий некоторые правила ввода во владение наследников по
завещанию. Юстиниан, уничтожая этот эдикт, постановил, что впредь всякий может
требовать ввода во владение наследством, если только докажет, что он
действительно наследник, установленный в завещании, не имеющий никаких наружных
недостатков (vitium visibile), следовательно в завещании, составленном с
соблюдением всех предписанных законом формальностей. Ввод во владение имеет
выгодное последствие, потому что всякий отрицающий действительность завещания
должен против владельца начать иск о наследстве (hereditatis petitio), и так
как доказательство составляет обязанность истца, а не ответчика, то он же
должен доказать недействительность завещания, в силу которого ответчик получил
ввод во владение. 1 ult. C. 6. 32.
*(379)
l 2. pr. D. 42. 4.111. § 1. D. 36. 4. Si rei servandae causa in possessionem
missus esset proprius creditor heredis, et rei per fideicommissum mihi relictae
adeptus fnerit, nihil me per eum laedi oportere convenit, non magis, quam si ab
ipso herede eain rem pignori accepisset. 135. D. 42. 5. Eum qui in possessionem
missus sit ejus, qui reipublicae causa abfuit, si apparuerit, eum dolo malo
abesse, jure in possessione esse placet, donec solidura solvatur. 17. § 1. D.
42. 4. 12. 3. C. 8. 18.
*(380)
l 10. § 1. D. 41. 2. Idem Pomponius bellissime tentat dicere, numquid qui conduxerit
quidem praedium, procario autem rogavit, non ut possideret, sed ut in
possessione esset? Est autem longe diversum; aliud est enim possidere, longe
aliud in possessione esse; denique rei servandae causa. 13. § 8. D. 43. 17.
Creditores missos in possessionem rei servaudae causa iuterdicto Uti possidetis
uti non posse; et merito, quia non possident. Idemque et in ceteris omnibus,
qui eustodiae causa mi si sunt in possessionem, dicendum est.
*(381)
l 3. C. 6. 54.
*(382)
l 12. pr. D. 42. 5. Quum unus ex creditoribus postulat in bona debitoris se
mitti, quaeritur, utrura solus is, qui petit, possidere potest, an, quum unus
petit, et praetor permisit, omnibus creditoribus aditus sit. Et commodius
dicitur, quum Praetor permiserit, non tam personae solius petentis, quani
creditoribus, et in rem permissum videri; quod et Labeo putat. Nec videbitur
libera persona acquirere alii, quia nee sibi quidquam acquirit, cui Praetor
permittit, sed aliquid ex online facit; et ideo ceteris quoque prodest. 113. D.
42. 8. 15. § 2. D. 36. 4.
*(383)
l ult. 1. С. 7. 72.
*(384)
l 2 D. 41. 4. 12 рr. D. 41. 5: Qui legatorum servandorum causa in possessionem
mittitur, non interpellat possessionem ejus, qui pro herede usucapit; custodiae
enim causa rem tenet. 13. C. 6. 54 si, postquam servandi legati seu
fideicommissi gi-atia in possessionem inductus es, pignoris obligatio aut
venditio ab herede intervenit, praecedere causam tuam, quara jure praetorio
velut pignus habuisti, manifestum est.
*(385)
l 5. § 16. D. 36. 4. Imperator Antoninus Augustus rescripsit, certis ex causis
etiam in propria bona heredis legatarios et fideicommissarios esse mittendos;
si post sex menses quum aditi pro tribunali fuerint hi, quorum de ea re notio
est in satisfactione cessatum est, inde fructus percepturos, quoad voluntati
defunctorum satisfiat. 1. 6. C. 6. 54.
*(386)
l 5. § 22. D. 36. 4. 127. D. 42. 5.
*(387)
l 5.§ 21. D. 36. 4. Ему дозволяется продать те только вещи, которые подлежат
порче. 1. 27. D. 42. 5.
*(388)
l 5. § 2. D. 36. 4.
*(389)
Bachofen, p. 328. Leist, II. 1. р. 92.
*(390)
l 1. § 17. 18. 21. D. 37. 9.
*(391)
l 1. § 19. D. 37. 9.
*(392)
l 15. D. 3. 2. Notatur, quae рег calumniam ventris. nomine in possessionem
missa est, dum se asseverat praegnantem.
*(393)
l 3 § 23. D. 41. 2. Quod autem Quintus Mucius inter genera possessionum posuit,
si quando jussu magistratus rei servandae causa, vel quia damni infecti non
caveatur, possidemus, ineptissimura est; nam qui creditorem rei servandae
causa, vel quia darani infecti non caveatur, mittit in possessionem, vel
ventris nomine, non possessionem, scd custodiam rerum et observationem
coucedit.
*(394)
) 1. 1 § 16. D. 37. 9. Si quis prima uxore praegnante facta, mox aliam duxerit,
eamque praegnantem feccrit, diemque suum obierit, Edictum ambobus sufficiet,
videlicet quum nerao contendit, nеc calumniatricem dicit.
*(395)
Hesse, die cautio damni infecti. Groh, uber die Caution wegen zukimftigen
Schadens. Huschke, de actionum formulis, quae in lege Rubria exstant. Tit. Dig.
39. 2.
*(396)
l 7. § 1. D. 39. 2.
*(397)
l 3. §, 23. 1. 10 § 1. D. 41. 2.112. D. 42. 4.
*(398)
l .15. § 16. D. 39. 2. secundo decreto a praetore dominus constituitur, § 17.
eod. ambo aedium fnmt domini, jam constituto domino eo. § 33. eod. possidere
jure dominii, 1 7 § 1. D. 7. 1. jure dominii possidere. 1. 5. D. 10. 3. et ex
hoc dominiuni aedium nancisceremur. 1. 7. § 9. eod. quum jussus possidere
vindicationein habere possit. I. 1. pr. D. 23. 5. Dominus vicinus fit.
*(399)
l 15. § 25. D. 39. 2.
*(400)
l 1. C. 8. 23. 15 § 21. D. 36. 4.1 114 § 12. D. de leg. I. 30.
*(401)
Dernburg. I p. 401. Keller, Pand. I p. 437. Es gestaltet sich diescs Pfandrecht
immer als Faustpfand. Bacbofen, p. 281. 13. C. 6, 54: causam tuam veluti pignus
habuisti; 118 § 6. D. 10. 2: non... discederet legatarius a possessione, quam
vice fagnoris erat consecutus; 123 D. 15, 1: pro pignore eas (aedes), si non
defendantur, actor... possidet; 15 § 21. D. 36. 4. sed pignora quidem qius et
distrahere potest.
*(402)
l 15 § 2. D. 42. 1. In veaditione itaque pignorum captorum facienda primo
quidem res mobiles, animales pignori capi jubent, mox distrahi; quarum pretium
si suffecerit, bene est, si non suffecerit, etiam soli pignora capi jubent, et
distrahi; quodsi nulla moveutia sint, a pignoribus soli initium faciunt. Sic
denique interloqui solent, si moventia non sint, ut soli quoque capiantur; пащ
a pignoribus soli initium faciendum non est; quodsi nec quae soli sunt,
sufficiant, vel nulla sint soli piguora, tunc peivenictur etiam ad jura;
exsequuntur itaque rem judicatam Praesides isto modo. 158. D. cod. Si quum
nulla sententia praecessisset, capta sunt et distracta pignora, possunt
revocari.
*(403)
l 2. C. 8. 23. Quum in causa judicati aliqua res pignori capitur, per officium
ejus, qui ita decrevit, venumdari solet, non per eum, qui judicatum fieri
postulavit. Et si alio eratore non existente, is, cui judieatus satis non
fecit, ad licitationem secundum constituta fuerit admissus, cujuslibet alterius
vice ex officio imere dеbet.
*(404)
l 16. 19. 20. § 2.123. 25. § 13. § 21. 1. 29. D. 10. 2. 17 § 10. 110. § 2. D.
10. 3. Arndts, Pand. § 372.
*(405)
l 35 § 1. D. 13. 7.1 9. С. 4. 24.
*(406)
l 16. D. 41. 3. Servi nominp, qui pignori datus est, ad exhibendum cum
creditore, non cura debitore agendum est, quia qui pignori dedit, ad
usucapionem taiitum possidet; quod ad reliquas omnes causas pertinet, qui
accepit, possidet.
*(407)
l 40. D. 13. 7. Debitor a creditore pignus, quod dedit, frustra emit, quum rei
suae nulla emtio sit; nec si minoris emerit, et pignus petat, aut dominium
vindicet, ei non solum debitum offerenti creditor possessionem restituere
cogetur. § 1. Debitoris filius, qui manet in patris potestate, frustra pignus a
creditore patris peculiaribus numis comparat; et ideo, si patronus debitoris
contra tabulas ejus possessionem acceperit, dominii partem obtinebit, nam
pecunia, quam filius ex re patris inpretium dcdit, pignus liberatur. §2. Soluta
pecunia creditor possessionem pignoris, quae corporalis apud cum fuit,
restituere debet, nec quidquam amplius praestare cogitur. Itaque si medio
tempore pignus creditor pignori dederit, domino solvente pecuniam, quam debuit,
secundi pignoris neque persecutio dabitur, neque retentio relinquetur. 11. C.
8. 33.
*(408)
l 12. C. 8. 28. Si debitor rem tibi jure pignoris obligatum te non consentiente
distraxit, dominium cum sua causa ranstulit ad emtorem.
*(409)
Dernburg, (не автор сочин: das Pfandrecht) Abhandlungen aus dem Gebiete des
Civilrechts. p. 21.
*(410)
Puchta: Eine Verausserung war ftir den Schuldner, so lange der Gluubiger den
Besitz hat, unmoglich. Huschke (Studien p. 339): der ganze Nutzen des Pfandes
ist bedingt durch den Besitz, weil ohne diesen kein wirksumer Verkauf gedacht
werden kann.
*(411)
l 35 § 1. 137. D. 13. 7.11 § 15. 1. 36. 37.1 40 pr. D. 41. 2. 116. D. 41. 3. 13
§ 8. D. 43. 17.
*(412)
Bruns, Recht des Besitzes. p. 38-56. Zielonacki, tiber das Interdictum uti
possidetis. Gaj. IV. § 148. 1. 1 § 4. D. 43. 17.
*(413)
Recht des Bezitzes. p. 337.
*(414)
Lehrb. § 200 2. а.
*(415)
Pand. Recht. § 194.
*(416)
Weiske, Rechtslexicon. p. 44.
*(417)
Zeitschrift f. Civilr u Proc. II. p. 233.
*(418)
l 11 §1. D. 20. 1. 133. D. 13. 7.
*(419)
l 17. С. 4. 32. Si ea lege possessionem mater tua apud creditorera suum
obligavit, ut fructus in vicem usurarum consequeretur, obtentu majoris percepti
emolumenti, propter incertura fractuura eventum, rescindi placita non possunt.
*(420)
l 14. C. eod. Si ea pactione uxor tua mutuam pecuuiam dedit, ut vice usurarum
inhabitaret, pactoque ita, ut convenit, usa est, non etiam locando domum
pensionem redegit, referri quaestionem, quasi plus dpraus redigeret, si
locaretur, quam usurarura legitimarum ratio colligit, minime oportet. Licet
enim uberiore sorte potuerit contrahi locatio, non ideo tamen illieitum foenus
esse contractum, sed vilius conducta habitafcio videtur.
*(421)
Aequitatis causa необходимо было известное вознаграждение. l 8. D. 20. 2. Quum
debitor gratuita peeunia, utatur, potest creditor de fructibus rei sibi
pignoratae ad modum legitimum usuras retinere.
*(422)
l 26. pr. D. 12. 6.
*(423)
l 11. § 1. D. 20. 1. Si anticphsiz facta sit, et in fundum aut in aedes aliquis
inducatur, eousque retinet possessionem pignoris loco, donec illi pecunia
solvatur, quum in usuras fructus percipiat aut locando, aut ipse percipiendo
habitandoque; itaque si amiserit possessionem, solet in factum actione uti.
Arndts. Pand. § 381. Wird dem Glaubiger eine frachttragende Sache als
Faustpfand ubergeben, so darf etc.
*(424)
Zoll, o skardze preczacej w prawie rzymskiem. 1862.
*(425)
l 16. D. 8. 2. Ei, qui pignori frmdum accepit, non est iniquum, utilem
petitionem servitutis dari, sicuti ipsius fundi utilis petitio dabitur.
*(426)
l 9. D. 39. 1. Creditori, cui pignoris nomine praedium touetur, per.mttendum
est, de jure, id est de servitute, opus novum nuntiare, nam ei vindicatio servitutis
datur.
*(427)
l 11. D. 39. 2.
*(428)
Schneider, Linde's Zeitschrifc. V. 22. Schmidt, Civ. Abhand. p. 91-204. Elvers,
uber das Recht des Wasserlaufes. Themis. N. F. I. 13. p. 497.
*(429)
Wiederhod, Bemcrk. uber die actio fin. reg. (Giess. Zeitschrift. XIII. 3.).
*(430)
l 4. § 9. D. 10. 1. Finium regundorum actio et in agris vectigalibus, et inter
eos, qui usumfcuctum habent, vel fractuarium et dominuin proprietatis vicini
fundi, ct intcr eos, qui jurc pignoris possident, competere potest.
*(431)
Равно кредитор может пользоваться interdictum quod vi aut clam 1 11. § 14. D.
43. 24; actione legis Aquiliae. 117. pr. 1. 30. § 1. D. 9. 2; furti. 1 12. § 2.
D. 13. 1. 115. pr. 1 87. D. 47. 2.
*(432)
l 18. § 2. D. 13. 7. Si fundus pignoratus venierit, manere causam pignoris,
quia cum sua causa fundus transeat, sicut in partu ancillae, qui post
venditionem natus sit.
*(433)
l 15. C. 8. 14. Debitorem neque vendentem, neque donaiitem, neque legantem vel
per fideicommissum relinquentem posse deteriorem facere creditoris conditionem,
certissimuni est. 110. C. 8. 26. Res piguoris hypothecaeve jure creditoribus
obnoxias citra consensum corum debitores alienantes praecedentem non dissolvunt
obligationem. I .12. C. 8. 28. 1 11 C. 8. 9.
*(434)
l 19. § 6. D. 47. 2. 1 61. § 8. 1 66. рr. D. eod. 1 t". С. 7. 26.
*(435)
In dem Rechte, cinen Gegcnstand zur Befriedigung des Berechtigtea wegen eiaer
Forderung zu verkaufen, говорит Пухта, liegt der Charakter dcs Pfandrechts.
Unger (Oestr. allgera. Privatr. I. p. 530: der wesentlichc Inhalt des
Pfаndrеchts besteht in dem evеntuellem Verkauf rechte. Cohnfeld (die
irregulаren Servituten p. 162): wasnicht verkauft werden kann, kann nicht
vcrpfandet werden. Huscbke, Zeitsuhrift. f. Civilrecht und Proc. XX. p. 181.
*(436)
Pandekten. p. 296. 318.
*(437)
cit. p. 21.
*(438)
Civ. Archiv. XXXII. p. 105. das Verkaufsrecht ist nur ein Ausfluss, nicht xlas
Wesen des Pfandrechts.
*(439)
Gajus. II. 64. 1 4. D. 13. 7. 1 14. § 5. D. 44. 3. 1 35. D. 20. 1.1 15. § 32.
D. 47. 10.1 4. C. 4. 24. Heлегко доказать, когда вошел в употребление подобный
добавочный договор. Нельзя, однако, согласиться с Бахофеном (р. 175), по мнению
которого pactum de vendendo стали применять только за некоторое время до
Ульпиана.
*(440)
l 7. § 5. D. 2. 14.1 72. D. 18. 1. 118. С. 2. 3.
*(441)
l 4. D. 13. 7.
*(442)
l 8. § 4. D. 13. 7.
*(443)
l 3. § 1. С. 9. 34. Sancimus itaque, si quis rem creditori suo pignoraverit, si
quidem in pactione cautum est, quemadmodum debet pignus distrabi sive in
tempore sive in aliis conventionibus ea observari, de quibus iuter creditorem
et debitorem conventum est. 1 8. § 3. 5. D. 13. 7.
*(444)
l 6. pr. D. 13. 7.1 3. C. 4. 22.
*(445)
l 15. § 5. D. 42. 1.
*(446)
l 4. D. 20. 5. Quum solvendae pecuniae dies pacto profertur, convenisse
videtur, ne prius vendendi pignoris potestas exerceatur.
*(447)
Так понимая дело, нетрудно согласить между собою содержание двух следующих
фрагментов. 173. D. 47.2, Si is, qui pignori rem accepit, cum de vendendo
pignore nihil convenisset, vendidit; aut antequam dies venditionis veniret,
pecunia non soluta, id fecit: furti se obligat. 1 7. C. 8. 28: Si cessante
splutione creditor non reluctante lege contractus ea, quae sibi pignori nexa
erant, distraxit, revocari venditionem iniquum est; cum si quid in ea re
fraudulenter fecerit, non emptor a te sed creditor conveniendus sit.
*(448)
Особенно в третьем столетии, во времена Ульпиана (ум. 228), встречаем продажу
ipso jure без особого договора. 1 4. D. 13. 7. 1 9. pr. D. 20. 5. Quaesitum
est, si creditor ab emptore pignoris pretium servare non potuisset, an debitor
liberatus esset? Putavi, si nulla culpa imputari creditori possit, raauere
debitorem obligatum quia ex becessitate facta venditio non liberat debitorem,
nisi pecunia percepta. 112. § 10. D. 20. 4. Si priori hypothеca obligata sit,
nihil vero de venditione convenerit, posterior vero de hypotheca vendenda
convenerit, verius est, priorem potiorcm esse. 1 75. D. 57. 2. Bachofen, cit.
p. 156. Dernburg. I. p. 87.
*(449)
Gluck. Pand.tom. 19. p. 391. tom. 17. p. 78. Wening. 1. c. p. 367. Sintenis, p.
513. Keller, Pand. § 200.
*(450)
l 42. D. 13. 7.
*(451)
l 5. § 3. и l ?7. § 1. D. 27. 9.
*(452)
l 13. D. 20. 5.
*(453)
l 4. D. 20. 5.
*(454)
Sintenis, p. 506. Gesterding, p. 179. Vangerow, § 379 n. 1. Dernburg II. p.
120.
*(455)
Westphal. Pfandr. § 203. Gluck. Pand. XIX. p. 383. Bachofen, p. 165.
*(456)
Конец этого фрагмента требует исправления; уместнее всего читать: ех pacto
venditio.
*(457)
Muller, Abh. p. 105. Puchta. Pand. § 205. Dernburg. II. p. 122.
Противоположного мнения Sintenis, p. 507. Bachofen. p. 165. 640. Brinz. I. 354.
Vangerow. § 379.
*(458)
l 88. D. 50. 17. Nulla intelligitur mora ibi fieri, ubi nulla petitio est. 1
127. D. 45. 1. Si pupillus sine tutoris auctoritate Stichum promittat, et
fidejussorem dedit, servus autem post moram a pupillo factam deccdat,
necfidejussor erit propter pupilli moram obligatus; nulla enim intelligitur
mora ibi fieri, ubi nulla petitio est; csse autem fidejussorem obligatum ad
hoc, ut vivo homine conveniatur, vel ex mora sua postea.
*(459)
l 8. C. 8. 28. Si prius quam distraheretur pignorata possessio, pecuniam
creditori obtulisti, eoque non accipiente, facta contestatione, eam deposuisti,
et hodie ra eadem causa permanet, pignoris distractio non valet. 1 19. C. 4.
32. Madai, Mora. p. 474.
*(460)
l 5. С. 8. 28.
*(461)
Thibaut Pand. § 650, Gluck. Bd. 19. p. 383.
*(462)
l 4. D. 13. 7. Si, convenit de distrahendo pigaore sive ab initio, sive postea,
non tantum venditio valtt, verum incipit emtor dominium rei haberc. Sed et si
noa convenerit de distrahendo pignore, hoc tamen jure utimur, ut liceat
distraherе, si modo non convenit, ne liccat; uhi vero convenit, ne
distraheretur, crtditor, si distraxedt, furti obligatur, nisi ei ter fuerit
denuntiatum, ut solvat, et cessaverit. 1 69. D. 5. 1. Bodemeyer, die Zahlen des
rоmischen Rechts. p. 16.
*(463)
l 15. § 32. D. 47. 10. Si quis pignus proscripserit venditurus. 1 4. C. 8. 28.
Creditor hypothecas sive pignus cum proscribit...
*(464)
l 3. § 1. C. 8. 34 ... Sin autem nulla pactio intercesserit, licentia dabitur
fuеneratori ex denuntiatione, vel ex sententia judiciali post biennium, ex quo
attestatio missa est vel sententia probata est, numerandum, eam vendere.
*(465)
l 31. D. 42. 1. ... His, qui fatebuntur debere, aut ex re judicata necesse
habebunt reddere, tempus ad solvendum detur, quod sufficere pro facultate
cujusque videbitur; eorum qui intra diem vel ab initio datum, vel ex ea causa
postea prorogatum sibi non reddiderint, pignora capi; eaque, si intra duos
menses non solverint, vendantur; si qaid ex pretiis supersit, rcddatur ei,
cujus pignora vendita crant.
*(466)
l 16. C. 4. 44.
*(467)
Fritz. Erlauterungen. p. 408.
*(468)
l 2. C. 8.23. 1 3. C. 7. 53. Muller. civ. Abh. I. p. 122-131.
*(469)
l 4. D. 13. 7.
*(470)
l 4 C. 8. 28. Creditor hypothecas sive pignus quum proscribit, notum debitori
facere, et sibi bona fide rem gerere, et quando licet testato dicere debet. Si
quid itaque per fraudem in pignore villae venditae commissum probare potes, ut
inferatur actio, quae eo nomine competit, adi eum cujus, de ea re notio est. 1
4. C. 8 30. Quum contra bonam fidem venditionem obligatae possessionis a
creditore factam alleges, non observatis, quae in distrahendis pignoribus
celebrari consueverunt, adito praeside provinciae experire actione competente
non tantum adversus creditorem, verum etiam adversus possessorem, si fraudem
eum participasse cum creditore docere potueris, ut revocatis, quae mala fide
gesta constiterit, et fructuum ratio et damni, quod irrogatum apparuerit,
haberi possit. 110. D. 18. 2.
*(471)
l 3. § 3. C. 8. 34... Sacramenti religionem praestare cornpellatur quod ...
tanti vendiderit rem, quando potuerit venire.
*(472)
l 14. D. 13 7. Ea igitur, quae diligens paterfamilias in suis rebus praestare
solet, a creditore exiguntur. 113. § 1. D. 13. 7. 122. § ult. D. eod.
*(473)
l 8. D. 20. 5. Creditoris arbitrio permittitur, ex pignoribus sibi obligatis
quibus velit distractis, ad suum commodum pervenire.
*(474)
Bartolus ad 1. 8. D. 20. 5. Quaero utrum pro modica quantitate possit creditor
vendere rem magnam? Resp. sic: sed tamen dolus videtur in ea versari et tenetur
debitori ad interesse.
*(475)
l 9. C. 8. 28. Quae specialiter vobis obligata sunt, debitoribus detrectantibus
solutionem, bana fide debetis et solemniter vendere; ita emm apparebit, an ex
pretio pignoris debito satisfieri possit. Quodsi quid deerit, non prohibemini
etiam cetera bona jure conventionis consequi. 12. C. 8. 14.
*(476)
l 6. 46. § 4. D. 33.
*(477)
l 7. C. 8. 28.
*(478)
l 1. С. 8. 30. Praeses proviuciae aditus, si probatum fiierit, tuura
creditorem, cui jus distrahendi piguora fuit, dob malo fundum vendidisse,
quanti tua interest, restituere tibi eundeiu creditorem jubebit. Quodsi de
bonis creditoris condeinuati solvi pecuoia non potuerit et probatum fuerit,
emtorem mala fide ешиззэ, offerente te pecuniam cum usuris, quanti fundus
venit, restituere tibi fundum cum fuctibus malae fidei cmtorein jubeb: t. 14.
5. C. eod.
*(479)
Westphal. cit § 220. Dernburg. II. p. 157.
*(480)
Creditor qui jure suo pignus distrahit, jus suum cedere debet, et si piguus
possidet, tradere utique debet possessionem.
*(481)
l 10. D.20. 5. Et si is, qui lege pignoris emit, ob evictionem rei redire ad
venditorem non potest, tamen non еssе audiendura creditorem qui fundum vendidit
si velit ejusdem rei ex alia causa quaestionem movere. 12. C. 8. 46. Si a
creditrice jure piguorisfundos pater tuus comparaverat, evictis praediis ita
demum petitionem adversus creditricem habere jure potes, si vel quum
vendiderit, de evictione rei promisit, vel etiam dolo malo, quum sciret,
prudensque tsset, rem sine vitio non esse, eam patri tuo, cui successisti,
venundedit. Nam sicuti genus hujus modi. contractus inscium creditorem vinculo
evictionis non adstringit, ita eum qui fraudem admisit vel decepit, non
excusat. 111. § 16. D. 19. 1.... nam si creditoris jure vendident, deinde, haec
fueriot evicta, non tenetur nec ad prutium restituendum ex emto actione
creditor.... 138. D. 22. 1.
*(482)
l 1. C. 8. 46.
*(483)
l 8 § 1. D. 13. 7. Si pignori plura mancipia data sint, et quaedam certis
pretiis ita vendiderit creditor, ut evictionem eorum praestaret.... 1. 22 § 4.
D. eod. 159. § 4. D. 17. 1.
*(484)
l 11. § 16. D. 19. 1. 11. 2. C. 8. 46.
*(485)
l 9. § 1. D. 19.2. Quid tamen si non quasi fmctuarius ei locavit, sed quasi
fundi dominus? Videlicet tenebitur. Decepit enim conductorem.
*(486)
l 4. D. 13. 7. 1 46. D. 41. 1. Non est novum, ut, qui dominium noa habeat, alii
dommium praebeat; nam et creditor pignus vendendo causam dominii praestat, quam
ipse non habuit., 113. G. 8. 28: qui praedium obligatum a creditore comparavit,
si iu vacuam possessionem jnductus non est, nullara in rem actionem babet. 115.
C. eod. Obligatis pignori mancipiis a creditore distraotis ac traditis, si post
debitor quondam haec sollicitaverit, non venditori, sed emtori contra
possidentem in rem competit actio. 118 C. eod. Qui a creditore pignori
obligatum jure emit, de proprietate vinci non potest.
*(487)
l 2. C. 8. 20. Obligata pignoris jure creditore rectedistrahente post debitor,
emtori p. etium offerens, vel creditori quod debuit, evincere non potest. 1. 7
§ 1. D. 20. 5. Illud inspiciendum est, an liceat debitori, si hypotheca
venierit, pecunia soluta eam recuperare? Et si quidera ita venierit, ut, si
intra, certuoi tempus a debitore pecunia soluta fuerit, emtio rescindatur,
intra illud tempus pecunia soluta rccipit hypothecam; si vero tempus
praeteriit, aut si non eo pacto rcs vcnierit, non potest riscindi venditio,
nisi minor sit anuis vigintiquinque debitor, aut pupillus, aut Reipublicae
causa abscns, vel in aliquaearum causarum erit, ex quibus Edicto succurritur.
*(488)
l 13. pr. D. 13. 7.
*(489)
l 26. D. 46. 3. Si creditor fundum pignoraticium vendiderit, et quantum ei
debеbatur, receperit, debitor liberavitur. 19 pr. D; 20. 5. Qaaesituin est, si
creditor ab emtojre pignoris pretium servure non potuisstt, au debitor
liberatus esset? Putavi, si nulla culpa imputari creditori possit, raanere
debitorem obligatum, quia ex necessitate facta venditio non liberat dеbitorem
nisi pecunia percepta.
*(490)
l 12. § 5. D. 20. 4. Papinianus libro undecimo respondit, si prior creditor
posttea novatione facta eadem pignora cum aliis accepit, in suum lосum eum
succedere; sed si secundus non offerat pecuaiam posse priorem vendere, ut
primam tantum pecuniam expensam ferat, non etiam quam postea credidit, et quod
superfluum ex anteriore credito accepit, hoc secundo restituat. 124. § 2. D.
13. 7. Bachofen, p. 491 - 493. Brinz, p. 358.
*(491)
l 6. § 1. D. 13. 7. Si creditor pluris fundum pignoratum vendiderit, si id
foeneret, usuram ejus pecuniae praestare debet ei, qui dederit pignus. Sed et
si ipse usus sit ea pecunia, nsuram praestari oportet; quodsi eam depositam
habuerit, usuras non debet. 17. D. eod. Si autem tardius superfluum restituat
creditor id, quod apud eum depositum est, ex mora etiam usuras debitori hoc
nomine praestare cogendus est. 142. D. eod. 13. C. 4. 24.
*(492)
l 3. C. 7. 53.12. C. 8. 23.
*(493)
l 15. § 3. D. 42. 1. Sipignora quae capta sunt, emtorem non inveniant,
rescriptum est ab Imperatore nostro, et Divo patre ejus, ut addicantir ipsi
etti quis condemnatus est. Addicantur autem utique ea (juantitate, quae
debetur; nam si creditor maluerit pignora in creditum possidere, iis que esse
contentus, rescriptum est, non posse eum, quod amplius sibi debetur, petere, quia
velut pacto transegisse de credito videtur, qui contentus fuit pignora
possidere; nec posse eum in quantitatem certam pignora tenere, et superfluum
petere.
*(494)
l 3. C. 7. 53.1. 3. C. 8. 23. In causa judicati pignora ex auctoritate
praesidis capta potius distrabi, quam jure dominii possideri consueverunt. Si
tamen per calliditatem condemnati emtor inveniri non potest, tunc auctoritate
principis dominium creditori addici solet.
*(495)
l 2. C. 8. 23. emtore non existente vel existente quidem, sed non dignuin
pretimu offerente.
*(496)
l 3. § 6. С. 8. 34.
*(497)
l . 63. § 4. D. 41. 1... Quae quum ita sint, et quum ex Principis auctoritate
creditor ut proprium agrum tenere coepit jure dominii, intra constitutum luendi
tempus pignoris causa vertitur, post transactum autem tempus thesaurum in eo
inventum ante solutam pecuniam totum tenebit; oblato voro intra constitutum
tempus debito, quoniam universa praestantur, atque in simplici petitorc
revocantur, restitui debebit, scd pro parte sola, quia dimidium inventori
semper placet relinqui.
*(498)
l 24. pr. D. 13. 7. Eleganter apud me quaesitum est, si impetrasset creditor a
Caesare, ut pignus possideret, idque cvictum esset, an habeat contrariam
pignoratitiam ? Et videtur finita esse pignoris obiigatio, et a contractu
recessum; imo utilis ex emto accommodata est, quemadmodum si pro soluto ei res
data fuerit, ut iu quantitatpiu deb ti ei satisfiat, vel ia quantum ejus
iutersit; et compensationem habere potest creditor, si forte pignoratitia, vel
ex alia causa cum eo agetur.
*(499)
Rudurff. Zeitschrift f. geschichtl. Rechtswissenschaft. XIII. p. 181.
*(500)
l 2. D. 43. 33. 1 19. C. 4. 32. 1. 1. C. 8. 9. 16 C. 8.
*(501)
§ 7. J. 4. 6. Serviana autera expiritur qnis de rebus coloni, qu e pignoris
jure pro mercedibus fundi el tenentur.
*(502)
Dernhurg. Ip. 63.
*(503)
Janus a Costa, Comm. in Inst. lib. IV cap. VI § VII. Lohr, Grollraanns Magazin.
III p. 129.
*(504)
§ 7. J. 4. 6. inter pignus autem et hypothecam qu antum ad actionem
hypothecariam attinet, nihil interest.
*(505)
Huschke, Lindes Zeitschr. Bd. XX. p. 168. Bachofen, p. 48. Keller, Recension.
p. 981. Rom. Civilproc. p. 127. Dernburg, I. p. 81.
*(506)
l 17. D. 20. 1. Pignoris persecutio ia rem parit actionera creditori. 118. C.
8. 14. Pignoris vel hypothecae per secutio in rem est. § 7. § 31. I. 4. 6. 1
16. § 3. D. 20. 1.13. § 3. D. 10. 4. 19. § 1. D. 20, 6. 166. D. 21. 2. 1 14. C.
4. 10. 114. C. 8. 14. 19. C. 8. 18. 12. C. 7. 37.
*(507)
Rudorff. Zeitsch. f. gesch. R. W. XIII. p. 231. Bachofen I. p. 37. Puchta.
Vorl. § 215. 216. Sohm, cit. p. 20. der Pfandglaubiger mache sein Recht mit der
ihm utiliter zustehenden utilis rei vindicatio seines Verpfanders geltend.
Baron, Pand. p. 385.
*(508)
Inst. p. 77.
*(509)
Natur des Pfandrechts. p. 122. 135: weil sie wie die rei vindicatio directa auf
Verfolgung der Sache selbst gerichtet ist.
*(510)
l 66 pr. D. 21. 2... non idem in Serviana quoque actione probari potest; haec
enim etsi in rem actio est, nudam tamen possessionem avocat, et soluta pecunia
venditori diasolvitur; unde fit, ut emtori suo nomine non competat. 144. § 5.
D. 41. 3. Non mutat usucapio superveniens pro emtore, vel pro herede, quominus
pignoris persecutio salva sit; ut enim isufructus usucapi non potest, ita
persecutio pignoris, quae nulla societate dominii conjungitur, sed sola
couventione constituitur, usucapioue rei non perimitur. l 1 § 2. D. 20. 1.
*(511)
l 1. C. 3. 32.
*(512)
l 16. § 3. D 20. 1. In vindicatione pigaoris quaeritur, an rem, de qua actuiu
est, possideat is, cunTquo actum est; nam si non possideat, nec dolo fecerit,
quoniinus possideat, absolvi debet; si vero possideat, et auf pecuniam solvat,
aut rem restituat, aeque absolvendus est; si vero noutrum horum faciat,
condemnat o sequetur. Sed si velit ivstituerc, ncc possit, forte quod rcs
abest, et longe est, vel in provinciis solet cautionibus res explicari, nam, si
caveret se restitutunm, absolvitur. Sin vero dolo quidem desiifr possidere,
summa autem ope nisus non possit rera ipsam restituere, tanti condemnabitur,
quanti actor ia litem juraverit, sicut in ceteris in rem actionibus; nam si
tanti coudemnatus esset, quantuni deberetur, quid proderat in rem actio, quum
et in personam agendo idem consequeretur?
*(513)
l 27. § 3. D. 6. 1. Scd et is, qui ante litem contestatam dolo desiit rem
possidere, tеnetur in rem actione.
*(514)
l 25. 26. 27. pr. D. eod. Здесь применяется правило: dolus еst pro possessione.
113.1 157. § 1. D. 50. 17.
*(515)
l 7. § 4. С. 7. 39.
*(516)
l 14 рr. D. 20. 1. Quaesitum est, si nondum dies perisionis venit, an et raedio
terapore persequi pignora permittendum sit? Et puto, dandam pignoris
persecutionem, quia interest mea; et ita Celsus scribit. Противоположного
мнения Пухта, Vorles. § 215.
*(517)
l 17. § 2. D. 2. 14. De pignore jure honorario nascitur pacto actio, tollitur
autem per exceptionem quoties paciscor, ne petam. 123. D. 22. 3. Ante omnia
probandum est, quod inter agentem et debitorem convenit, ut pignori
hypothecaeve res sit.
*(518)
l 2.C. 8. 22.
*(519)
Противоположного мнения Пухта, Vorl. § 215. Die Forderung braucht nicht
bewiesen zu werden. Seuffert, Praktisch. Pandektr. § 220. Anm. 3.
*(520)
l 23. D. 22, 3... sed et si hoc probet actor, illud quoque implere debet, rem
pertinere ad debitorem eo tempore, que convenit de pignore. 115. § 1. D. 20.1.
Quod dicitur, ereditorera probare debere, cum conveniebat, rem in banis
debitoris fuisse. l 3. D. 20. 1.16. C. 8.16. 16. C. § 17.
*(521)
l 12. § 3. D. 6. 2. l 18. 121 § 1. D. 20. 1. l 16. § 2. l 17. D. 13. 7.
*(522)
l 16. § 3. D. 20. 1.
*(523)
l 66. pr. D. 21. 2. (nudam tamen possessioaem аvоcat). 112. § 1. D. 20. 6.
Trotsche, Verpfandungsreeht des PfandglSubigers): die Bestimmung der actio hyp.
ist Erwerb des Besitzes der verpfandeten Sache. Dernburg. I. p. 107. der
directe Zweck der Pfandklage ist Herausgabe des korperlichen Besitzes der
Sache. Sohm. p. 20.
*(524)
Wurderungseid, Schatzungseid. Tit. D. 12. 3. C. 5, 53. de in litem jurando.
*(525)
Dernburg. II. p. 318.
*(526)
§ 6. p.90.
*(527)
Maxen, uber Beweislast, Einreden und Exceptionen. Savigny. §§ 226 - 228. § 253
- 255. Vangerow. §§ 154 - 56.
*(528)
l 11. § 10. D. 44. 2. 118. D. 20. 1.
*(529)
Buchardi, Archiv. f. civ. Prax. XV. 6. Grosskopf, zur Lehre vom
Retentionsrecht. p. 40 - 44, 114 - 116.1 29. § 2. D. 20.1. Domus pignori data
exusta est, eamque arcam emit Lucius Titius et exstruxit. Quaesitum est de jure
pignoris. Paulus respondit, pignoris persecutionem perseverare, et ideo jus
soli superficiem secutam videri, id est cum jure pignoris. Sed bona fide
possessores non aliter cogendos creditoribus aedificium restituere, quam
sumptus in exstmctione erogatos, quatenus pretiosior res facta est, reciperent.
127. § 5. D. 6. 1.138. D. 3. 3.
*(530)
l 10. D. 20. 1.112 pr. D. 20. 4. Creditor, qui prior hypothceam accepit, sive
pos ideat eam, et alius vindicet hypothecaria actione, exceptio priori utilis
est: si non mihi ante pignori hypothecaeve nomine sit res obligata, sive alio
possidente prior creditor vindicet hypothecaria actione, et ille excipiat: si
non convenit, ut sibi res sit obligata, hic ia moduui supra relatum replicabit;
sed si cura alio possessore creditor secundus agat, recte aget, et adjudicari
ei poterit hypotheca, ut tamen prior cum eo agendo auferat ei rem.
*(531)
l 19. D. 20. 4. Mulier in dotem dedit marito praedium pignori obligatum, et
testamento maritum et liberos ex eo natos, item ex alio, heredes instituit;
creditor, quum posset heredes convenire idoneos, ad fundum venit; quaero, an,
si ei justus possesssor offerat, compellendus sit, jus nominis cedere?
Respondi, posse videri non injustum postulare. 114. C. 8. 14. Distractia a
debitore pignoribus, creditores in potestate habere utrumne personali obligatos
sibi, an pignora possidentes in rem actione convenire velint, non est iacerti
juris. 124. C. eod. Persecutione pignoris omissa debitores actione personali
convenire, crediton urgeri nott potest. 1 ult. C. 4. 10. Est in arbitrio vestro
personali debitoris heredes actlone, an eum qui ab his distracta sibique
tradita pigoora tenet, in rem Serviana, si non longi temporis praescriptione
munitus sit, an utrosque conveniatis.
*(532)
Nov. 4. c. 2.
*(533)
Conradi, de beneficio excussionis possessori hypothecae specialis non
competente. Lohr, Archiv f. e. Pr. XXVI. p. 6.
*(534)
Nov. 1. Durum est, alio mittore. Seuffert. Archiv. Bd. II. n. 46. Girtanner,
cit. p. 447.
*(535)
Negusantius 1. c. n. 17.
*(536)
Seuff. Archiv. Bd. 12. n. 85. Dernburg. II 384
*(537)
l 2. D. 20. 4. Qui generaliter bona debitoris pignori accepit, eo potior est,
cui postea praedium ex his bonis datur; quamvis ex ceteris pecuniam suam
redigere possit. Quodsi ea conventio prioris fuit, ut ita demura cetera bona
pigaod haberentur, si pecunia de his, quae generaliter accepit, servari non
potuisset, deficiente secunda conventione, secuadus creditor ia pignore postea
dato non tam potior, quam solus invemetur. Фрагмент этот нуждается в
исправлении: вместо "si ресuniа de his, quae generaliter accepit,"
следует читать: "si pecunia de his quae sp ecialiter accepit." 12. С.
8. 14. Quamvis constet, specialiter quaedam et universa bona generaliter
adversarium tuum pignori acteepisse, et aequale jus in omuibus habere,
jurisdictio tamen temperanda est. Ideoque si certum est, posse eum ex his, quae
nominatim ei pignori obligata sunt, universum redigere debitum, ea, quae postea
ex eisdem bonis pignori accepisti, interim non auferri praeses jubebit. 1 9. C.
8. 28. Quae specialiter vobis obligata sunt, debitoribus detrectantibus
solutionem, bona fide debetis et solemniter vendere; ita enim apparebit, an ex
pretio pignoris debito satisfieri possit. Quodsi quid deerit, non prohibemini
etiam cetera bona jure conventionis consequi. Фрагмент этот был предметом
различных объяснений. Из него проистекает: а) что залогоприниматель должен
прежде продать вещь, speсialiter данную в залог (quae specialiter vobis
obligata sunt... debetis vendere). b) Что продажа specialiter заложенной вещи
производится по общим правилам (debctis bопа fide et solenniter vendere; c) Что
общая ипотека должна применяться только in subsidium (quodsi quid decerit, non
prohibemii cetera etiam bona); d) Что продажа генеральной ипотеки должна быть
произведена согласно договору (ех jure conventionis). l 6-8.134. pr. D. 20. 1.
119. § 6. 166. pr. D. 47. 2.
*(538)
l 6-8.134. pr. D. 20. 1. 119. § 6. 166. pr. D. 47. 2.
*(539)
О цессии вещных исков см. Jhering, dogmat. Jahrb. I. р. 104. Windscheid, die
actio. p. 214. Schmid, Grundlehren der Cession. II. p. 328.
*(540)
l 19. D. 20. 4.
*(541)
l 44. §.5. D. 41. 3. 11. § 2. D. 20. 1. 12. pr. D. 41. 5. 17. C. 8. 14.
Unterholzner, Vorjahrungslehre. II. § 249. Dvinelius, Untersuchungen aus dem
rom. Civilrecht. No 1.
*(542)
Институт исковой давности возник вследствие соображения законодательной
политики, чтобы таким образом, для обеспечения порядка и общественной
безопасности, пресечь окончательно все процессы. Кроме того, на установление
этого института имело еще влияние то обстоятельство, что если бы иск не
прекращался давностью, то истец имел бы возможность нарочно медлить с
предъявлением оного, надеясь вследствие этого лишить со временем ответчика
средств опровержения своих требований.
*(543)
l 5. § 1. D. 44. 3. Ех facto proposituin est, quendam, quum rem pigaori
dedisset, eandem distraxisse, herеdemque ejus redemisse; quaeritur, an heres
adversus pignoris persecutionem exceptione longae possessionis uti possit.
Dicebam, hunc heredem, qui pignus ab extranco redemit, posse exceptione uti,
quia in extranei locum successit, non in ejus, qui pignori dederat, quemadmodum
si ante redemisse, et sic deinde heres extitisset. 17. 14. C. 4. 10. 119. C. 8.
45. 11. C. 7. 36: Diuturnum silentium longi temporis praescriptione
corroboratum, creditoribus pignus persequentibus inefficacem actionem
constituit.
*(544)
l 7. § 1. 2. C. 7. 39.
*(545)
Pfandrecht. p. 405, Seuff. VIII. 12.
*(546)
Thibaut, Archiv. f. civ. Prax. XI. р. 123. Zimmern, Linde's Zeitsch. I p. 54.
Huschke, Studien. I. Abh. 4. Fritz, Erleut. p. 538. Rudorff, Pfandklagen
Zeitschr. f. gesch. R. W. Bd. 13. p. 209. Bachofen, p. 107. Francke, Archiv. f.
civ. Prax. XXX. p. 175. Vangerow. Pand. I. § 390. Dernburg. II. p. 338. Puchta,
Curs. d. Inst. II. § 251. Leist, die bon. poss. I. p. 377.
*(547)
Немецкое: erlaubte Selbsthulfe; Schmidt, die Selbsthulfe im rom. Privatrecht.
11. C. 8. 4. Recte possidenti ad defeudendam possessionem, quam sine vitio
tenebat, inculpatae tutelae moderatione illatam vim propulsare licet. 155. D.
47. 2. Quum creditor rem sibi pignoratam aufert, non videtur contrectare, sed
pignori suo incumbere. 12. § 18. D. 47. 8. 13. C. 8. 14. Creditores, qui non
reddita sibi pecunia conveiitionis legem, ingressi possessionem, vim quidem
facere non videntur. 111. C. 8. 4.
*(548)
l 9. D. 20. 2. Et differentia obligatorum propter pensionem et eorum, quae ex
conventione manifestarii pignoris nomine tenentur, quod manumittere mancipia
obligata pignori uon possumus; inhabitantes autem inanumittimus, scilicet
antequam pensionis nomine percludamur, tunc enim pignoris noraine retenta
mancipia non liberabimus; et derisus Nerva Jurisconsultus, qui per fenestram
monstraverat servos cletentos ob pensionem liberari posse.
*(549)
l § 1. D. 43. 32. Hoc interdictum proponitur inquilino, qui soluta pensione
vult migrare; nam colono non competit.
*(550)
Columella de re rustica I. c. 7. § 3. J. 4. 15.
*(551)
Gaj IV. § 144. ideo autem adipiscendac possessionis vocatur, quia ei tantum
utile est, qui nunc primum conatur adipisci rei possesslonem. Itaque si quis
adeptus possessionem amiserit, desinit et id interdictum utile esse.
*(552)
Gajus 2. 259, 118. pr. D. 35, 2.
*(553)
l 2. § 3. D. 43. 1. Наес autem interdicta, quae ad rem familiarem spectant, aut
adispiscendae sunt possessionis, aut recuperandae, aut retinendae. Adipiscendae
possessionis suntmterdicta, quae competunt his, qui ante non suat nacti
possessionem; sunt autem interdicta adipiscendae possessionis Quorum bonorum,
Salvianum quoque interdictum, quo est de pignoribus, ex hoc genere est,
etquoitinere venditorusus est, quo rai диз emtor utatur, vim fieri veto.
*(554)
Tit. D. 43. 3; С. 8. 3: quod fegatorum.
*(555)
l 1. § 13. D. 43. 3.
*(556)
paraph. ad § 3. J. 4. 15.
*(557)
Si colonus res in fun luin duonim pignoris nomine iutulerit, ita ut utrique in
solidum obligatae essent, singuli adversus extraneum Salviano interdicto recte
experientur; inter ipsos vero si reddatur hoc interdictum, possidentis conditio
melior erit.
*(558)
Si te non remittente pignus debitor tuus ea quae tibi obnoxia sunt,
venuradedit: integrum tibi jus est, ea persequi, non interdicto Salviano (id
enim tantum modo adversus conductorem debitoremve competit), sed Serviana
actione, vel quae ad ejus exemplum instituitur, utili adversus emtorem
exercenda.
*(559)
Dirksen, Uebersicht der Versuche zur Kritik des Textes der XII. Tafeln. 1824.
p. 382.
*(560)
§ 3. J. 4. 15. Aflipiscendae possessionis causa interdictum acommodatur bonorum
possessori, quod appellatur quorum bonorum, eiusque vis et petestat haec est,
ut, quod ex iis bonis quisque, quorum possessio alicui data est, pro herede aut
pro posgesrore possideat, id ei, cui bonorum possessio data est, restituere
debeat. Pro herede autem possidere videtur, qui putat se heredem esse; pro
possessore is possidet, qui nullo iure rem hereditariam vel etiam totain
heredjtatem, sciens ad se non pertinere, possidtt. Idea autem ad,ipiscendae
possessfanis vocatur interdictum, quia ei tanftum utile est, qui nunc рrimum
conatur adipisci rei рossessionem: itaque si quis, adeptus possessionem,
amiserit еаш, hoc interdfctum ei inutile est. Interdictum quisque, quod
appellatur Salvianum, adipiscendae possessionis causa comparatum est, eoque,
utitur dominus fundi de rebus coloni, quas is pro mercedibus fundi pignori
futuras pepigisset.
*(561)
l 2. D. 43. 33. In Salviano interdicto, si in fundum communem duorum pignora
sint ab aliquo invecta, possessor vincet, et erit iis descendendum ad Servianum
iudicium.
*(562)
Savigny, geschicht. Zeitschrift 1. VI. p. 268.
*(563)
Gluck. Bd. 19. p. 223. Fritz, Erlaut. II. p. 496. Lohr. Civ. Archiv. VI. p. 154
XIV. p. 161. Dernburg, II. p. 405.
*(564)
Archiv. f. civ. Ргах. XIV. р. 385.
*(565)
Si, qui mihi obligaverat, quae habet, habiturusque esset, cum fisco contraxerit,
sciendum est, in re postea acquisita fiscum potiorem esse debere, Papinianum
respondisse; quod et constitutum est, praevenit enim causam pignoris fiscus.
*(566)
Quamvis ex causa dotis vir quondam tuus tibi sit condemnatus, tamen si prius
quain res ejus tibi obligarentur, cum fisco contraxit, jus fisci causam tuam
praevenit. Quodsi post bonorum ejus obligatioaein rationibus meis coepit esse
obligatus, in ejus bona cessat privilegium fisci.
*(567)
Юрист Сцевола жил около 167 года. п. Р. X, а Ульпиан в 228 п. Р. был убит.
*(568)
Gluck. Bd. 19. р. 73. 13. С. 12. 63. Utilitas publica praeferenda est
privatorum contractibus, et ideo, si constiterit, fisco satisfactum esse ob
causam primipili, poteris obligatam tibi possessionem dotis titulo petere, ut
satis doti fieri possit.
*(569)
l 12. C. 8. 18.....mulieri nunc indulgemus beneficium, licet res dotales vel ex
his aliae comparatae non exstent, sed quocunque itiodo vel dissipatae vel
consumtae sint, si tamen re ipsa fuerint parti mariti datae.
*(570)
Exceptis videlicet contra novercas anterioris matrimonii filiis, quibus pro
dote matris suae jam quidem dedimus hypoth?cam contra paternas res vel ejus
creditoris, in praesenti autem similem praerogativara servamus, ne, quod
posteriori datum est uxori, hoc anteriori denegetur, sed sic maneat eis jus
incorruptum, quasi adhue vivente matre eorum ....
*(571)
Non enim aliis dedimus dudum et damus hoc privilegium, aut heredibus, aut
creditoribus, sed solis filiis. См. Kamptz, Revision der Lehre vom Ubergange
des Brautschatzprivilegiums auf die Descendenten dor Ehefrau.
*(572)
l 12. § 1. C. 8. 18.
*(573)
Nov. 97. cap. 2 l 7. С. 8.18. Licet iisdem pignoribus multis creditoribus
diversis temporibus datis, priores habeantur potiores, tamen eum, cuius pecunia
praedium comparatum probatur, quod ei pignori esse specialiter statim convenit,
omnibus anteferri, iuris auctoritate declaratur. 1. 5. 6. 7. D. 20, 4: Interdum
posterior potior est priore, utputa, si in rem istam conservandam impensum est,
quod sequens credidit, velut si navis fuit obligata, et ad armandam eam rem vel
reficiendam ego credidero; 1. 6: hujus enim pecunia salvam fecit totius
pignoris causam, quod poterit quis admittere, et si in cibaria nautarum fuerit
creditum, sine quibus navis salva pervenire non poterat. § 1. Item si quis in
merces sibi obligatas crediderit, vel ut salvae fiant, vel ut naulum
exsolvatur, potentior erit, licet posterior sit; nam et ipsum naulum potentius
est. § 2. Tantundem dicetur, et si merces horreorum, vel areae, vel vecturae
jumentorum debetur: nam et hic potentior erit. 1. 7. Idemque est, si ex numis
pupilli fuerit res comparata. Quare, si duorum pupillorum numis res fuerit
comparata, ambo in pignus concurrent pro his portionibus, quae in pretium rei
fuerint expensae. Quodsi res non in totum ex numis cujusdam comparata est, erit
concursus utriusque creditoris, id est et antiquioris, et ejus, cujns numis
comparata est..
*(574)
Dernburg II. p. 427. Schweppe, Jurist Magazin. Heft 1. Nr. 4.
*(575)
Nov. 97. с. 4. 1 27. С. 8. 14.
*(576)
l 1. С. 4. 46. potior enim est causa tributorum, quibus priore loco omnia bona
cessantis obligata sunt.
*(577)
Nov. 97. c. 4
*(578)
l 12. C. 8. 18. Laband, privilegii dptalis hypothecarii origo, historia atque
indoles. 1858. p. 48. Keller, Fand. § 205. Windscheid, Lehrbuсh. § 246. nota 8.
*(579)
l 3. pr. 1 8. D. 20. 4. 1 8. 12. § 1. C. 8. 18. Nov. 91. c. 1. 12. C. 8. 18...
nam quum de pignore utraque pars contendat, praevalet jure qui praevenit
tempore.
*(580)
l 3. D. 22. 4..... repetita quidem die cautionem interponi non debuisse, sed
falsi crimen quantum ad eos, qui in hoc consenserunt contractum non videri,
quum inter praesentes et convenientes res actitata sit, magisque debitor, quam
creditor deliquerit. 1 28. D. 48. 10. Si a debitore praelato die, pignoris obligatio
mentiatur, falsi crimini locus est. 1 4. C. 9. 34.
*(581)
Bolley, Lehre von den offentlichen Unterpfandern. Lohr. Archiv. f. civ. Prax.
VI. p. 158. Francke, Beitrage. p. 105. Dernburg. II. p. 417. Vangerow. § 387.
*(582)
Lohr. Archiv. VI. XII. Abh. 9. Thibaut. § 805. Wening. § 178. Burchardi. Lehrb.
II. § 207. p. 571.
*(583)
l 20. § 1. D. 13. 7. Si pluribus res simul pignori detur, aequalis omnium causa
est. 1 16. § 8. D. 20. 1. Si duo pariter de hypotheca paciscantur in quantum
quisque obligatam hypothecam babeat, utrum pro quantitate debiti an pro
partibus dimidiis, quaeritur. Et magis est, ut pro quantitate debiti pignus
babeant obligatum. Sed uterque si cum possessore agat, quemadmodum, utrum de
parte quisque, an de tpto, quasi utrique in solidum res obligata sit? Quod erit
dicendum, si eodem die pignus utrique datum est separatim; sed si simul illi et
illi, si hoc actum est, uterque recte in solidnm aget, si minus, unusquisque
pro parte. 1 10. D. eod. 1 14. D. 20. 4.
*(584)
l 5. § 2. D. 36. 4. 115. § 1 5. 17. 18. D. 39. 2. 11 § 16. D. 37. 9. 1 7. § 8.
9. D. 10. 3.
*(585)
Сiv. Abh. p. 311. Archiv. f. civ. Рrах. XIV. р. 235.
*(586)
Archiv. f. civ. Ргах. XIV. р. 106.
*(587)
Archiv. f. civ. Prax. XIV. р. 340
*(588)
Arndts, § 385. Brinz, I. р. 345. Sintenis. Pfr. 636. Windscheid. § 246. nota
11. Dernburg, II. p. 461. Baron, p. 405.
*(589)
Источники не упоминают прямо об этом случае, и только практика выработала
упомянутое правило.
*(590)
l 12. рr. D. 20. 4. 1 1. С. 8. 46. Quum jure creditoris propler fisci debiti
praedium obligatum procurator meus vendidit, evictio non debetur, quia et
privatus creditor eodem iure utitur, nisi nominatim hoc repromissum a privato
fuerit. Si tamen fiscus in ius alterius creditoris successit, emtori non iusta
fisci nomine movetur controversia, sive quia potior fuerat, quando vendebat,
sive quia infirmior, quoniam hoc utique praestare debet, qui pignoris iure
vendat, potiorem se ceteris esse creditoribus.
*(591)
Ошибочно утверждают некоторые юристы (Gesterding, Lohr), что право залога
следующего кредитора есть условное (sub conditione); по нашему мнению он имеет
действительное право залога, которое лишается своего значения только
относительно лучшего (prior) залогопринимателя, что, вероятно, имел в виду
Маркиан, говоря: omnino secundus creditor nil aliud juris habet, nisi ut solvat
prioriet loco ejus succedat. Однакож тот же юрист предоставляет следующему
кредитору закладной иск против третьих владельцев вещи. См. 1 12. § 9. D. 20.
4. 1 12. рг. § 7. D. eod.
*(592)
l 1. D. 20. 5. Creditor, qui praedia pignori accepit, et post alium creditorem,
qui pignorum conventionem ad bona debitoris contulit, ipse quoque simile pactum
bonorum ob alium aut eundem contractum interposuit ante secundum creditorem
dimissura nullo iure cetera bona titulo pignori vendidit; sed ob eam rera in
personam actio contra eum creditori, qui pignora sua requirit, non competit;
nec utilis danda est, nec furti rerum mobilium gratia recte convenietur, quia
propriam causara ordinis errore ductue persecutus videtur, praesertim quum
alter creditor furto possessionem, quae non fuit apud eum, non amiserit; ad
exhibendum quoque frustra litem excipiet quia neque possidet, neque dolo fecit,
ut desineret possidere. Sequitur, ut secundus creditor possessores, interpellare
debeat. 1 8. C. 8, 18: Nec alias secundum creditorem distrahendi potestatem
hujus pignoris consequi, nisi priori creditori debita soluta fuerit quantitas.
Bopp, Bachofen, Windscheid, Vangerow признают за следующими залогопринимателями
jus distrabendi.
*(593)
l 6. pv. D. 13. 7. 151. § 3. D. 46. 1. 15. § 5. D. 42. 1.
*(594)
l 12. § 5. D. 20. 4. Si secundus non offerat pecuniam, posse priorem vendere,
ut primam tantum pecuniam expensam ferat, non etiam, quara postea credidit et
quod superfluum ex credito accepit, hoc secundo restituat. 1 20. D. eod. 1 96.
§ 3. D. 46. 3.
*(595)
l 2. С. 8. 14.
*(596)
Bachofen, I. р. 497. Dernburg, II. р. 518. Archiv. f. сiv. Prax. Bd. 41. р. 1.
*(597)
Gltick. B. 19. p. 355. Muller. Archiv. f. civ. Pr. B. 11. p. 386. Vangerow. § 377.
Keller. § 208. Dernburg, II. p. 529.
*(598)
Lindes Zeitschrift. I. p. 53.
*(599)
Lindes Zeitschr. V. p. 290. VI. 215.
*(600)
Pfr. p. 409.
*(601)
Pfr. p. 505.
*(602)
Pand. p. 610. Anm. 10.
*(603)
l 5. C. 8. 18.
*(604)
Sententiae. II. 13. § 8.
*(605)
l 2. 15. § 1. D. 1 6. D. 20. 5. 1 17. D. 20. 4. 13 § 1. D. 20. 5.
*(606)
l 3. D. 20. 3. 1 12. § 8. D. 20. 4. 1 . С. 8. 19.
*(607)
l 3. pr. D. 20. 5. Quum prior creditor pignus jure conventionis vendidit,
secundo creditori non superesse jus offerendae pecuniae convenit.
*(608)
l 2. D. 20. 5. Fideiussor conventus officio iudicis assecutus est, ut emtionis
titulo praedium creditori pignori datum susciperet; nihilominus alteri
creditori, qui postea sub eodem pignore contraxit, offerendae pecuniae, quam
fideiussor dependit, cum usuris medii temporis facultas erit, nam huiusmodi
venditio transferendi pignoris causa necessitate iuris fieri solet. 1 5. § 1.
D. 20. 5. Si secundus creditor vel fideiussor soluta pecunia pignora
susceperint, recte iis offertur, quamvis emtionis titulo ea tenuerunt. 1 59. §
1. D. 17. 1. Paulus respondit, fidejussorem, qui rem pignoris iure obligatam a
creditore emit, mandati iudicio conventtim ab herede debitons, ablato omni
debito, restituere cum fructibus cogendum, neque habendum similem extraneo
emtori quum in omni contractu bonam fidem praestare debeat.
*(609)
l 5. C. 8. 18. 1 19. C. 4. 32.
*(610)
l 1. С. 8. 18. Qui pignus secundo loco accepit, ita jus suum confirmare potest,
si priori creditori debitam pecuniam solverit, aut, quum obtulisset isque
aecipere noluisset, eam obsignavit et deposuit, nec in usus suos convertit.
*(611)
l un. C. 8. 27. и § 6. p. 99.
*(612)
Luden, Vertheilung des Erloses aus mehreren Pfandobjekten. (Archiv. f. civ. Pr.
B. 53. N. F. III. B. 1. Heft. p. 31.
*(613)
Brinz. § 78. p. 292. Mycielski, de juris offerendi origine. p. II. cap. 3. § 1.
p. 85. Dernburg, II. § 165. p. 518 - 534. и Archiv. f. civ. Prax. Bd. 41. Nr.
1. p. 1. Frаnkel, diss de natura et indole hypothecariae successionis. 1867.
Windscheid, I. § 233b. p. 676. Beust, de successione hypothecaria. 1868. p. 50.
52. Jaekel, de succ. hypoth. 1868. p. 28.
*(614)
Источники говорят o confirmatio pignoris. 11. C. 8. 18.qui pignus secundo loco
accepit, ita jussuum confirmare potest. 15. C. eod. si tu illi (priori
creditorj) omne quod debetur, solveris, pignoris tui causa firmabitur. 1 22. C.
8. 14: secunduscreditor offerendo priori debitum confirmat sibipignus. 112. §
12. D. 49. 15. cum posterior priori satisfacit confirmandi sui pignoris causa.
1 6. D. 20. 5: servandi sui pignoris causa videtur pecuniam dedisse.
*(615)
l 12. § 6. D. 20. 4.
*(616)
l 22. С. 8. 14.
*(617)
Cujacius (opera tom. IV. Mutinae 1777. р. 897.): et ideo sortis quidem solutae
priori creditori usurae currunt in persona posterioris, quae currerent in
persona prioris, si ei satisfactum non esset.
*(618)
Bartolus, Comm. ad fr. 3. D. 20. 3. (Basileae 1562) tom I. p. 818. Negusantius,
de pignor. et hyp. в Corpus selectorum tractatuum de pig. et hyp. 1586. tert.
membr. quintae part. § 13. p. 114. Donellus, Comm. de pig. cap. 13. § III. in
Oper. Florentiae 1846. tom VI. p. 1028: quasi in locum prioris successerit.
Mudaeus, de pig. et hyp. in de contractibus quatuor Dg. tituli. 1586. quibus
modus pignus solvitur. Nr. 81. p. 365: Nam secundus creditor, quoad omnia sic
successit in locum primo, ut non ineliore, nec alio jure uti possit, quam ipse
primus fuerat, si creditum ei non esset solutum. Nr. 82. jus prioris creditoris
transire ad sequentem omne jus, tam personalis actionis, saltem utilis de
credito, quam hypothecariae actionis. Bachovii Echtii tractatus de pig. et hyp.
1656. lib. IV. сар. 17. р. 350. et ita solvens creditor secundus confirmat
pignus et jus suum, et tale jus consequitur, quale habuit is, cui solvit.
Westphal. Versuch einer Erlauterung der romischen Gesetze vpm Pfandrechte.
1870. § 172. not. 189. p. 254. Erxleben, principia de jure pig. et hyp. § 259.
Hjaubold, diss. de jure offerendi. in opusc. acad. 1.1. cap. 3. § 1. p. 594.
Gunther, principia jur. rom. T. II. § 690. p. 297. Gesterding, cit. p. 209-313.
Gluck, Bd. 19. § 1097. p. 352. Sintenis, eit. p. 403-420. 423.427. Muhlenbruch,
Cession. p. 483. (3 Aufl). Schmid, Cession. Th. I. § 35. p. 328. Bachofen,
p.497, 500.512. Schweppe, cit. §367. Thibaut, cit. II. § 800. Mackeldey, cit
II. § 324. Wening, cit. Buch II. § 163. Goschen. Vorles. II. §355. Seuffert,
cit. I. § 219. Puchta, Pand. § 213. Lebel, Diss. de successione hyp. 1867.
Gardeicke, ex ipso jure hypothecario quasi consequens expromitur mera natura
successionis hypothecariae. Berlin. 1871.
*(619)
l 7. § 3. C. 7. 39. Eodem jure pro temporum computatione observando, et si
posterior creditor anteriori creditori oiferre debitum paratus est, et is
creditor longaevam possessionis praescriptionem ei opponere conatur.
*(620)
l 2. D. 20. 1.
*(621)
Sohm, cit. p. 15. 53. Wir sehen, wie das Pfandrecht in seiner historischen
Entwickelung von dem Pfandrechte an der Sache ausgehend, unter der Hand der
romischen Juristen allmahlig den Bedurfnissen des Verkehres folgend den ganzen
Kreis der Vermogensstucke in sein Gebiet zog.
*(622)
l 9. § 1. D. 20.1. 1 1. § 2. D. 20. 3. eam rem, quam quis emere non potest,
jure pignoris accipere non potest.
*(623)
l 1. pr. D. 20. 1. 1 28. D. 49. 14. 1 7. § 1. D. 20. 4. 1 4. C. 8. 17.
*(624)
l 11. § 2. D. 20,1. 1 12. D. eod.
*(625)
l 16. § 2. D. 13. 7.
*(626)
l 18. pr. D. 17. 1.
*(627)
l 13. § 2. D. 20. 1.
*(628)
Gesterding, Nachforsch. Bd. 4. Abth. 2. p. 1-19. Pfr. p. 68. Buchel, civilr.
Erort Bd. 1. n. 3. Sintenis, p. 121. Pfordten, Archiv. f. civ. Pr. Bd. XXII. p.
24. Zachariae von Lingenthal, Unterschied zwischen servit. rust. und urb. p.
31. Rudorff, Richters Jahrb. XV. p. 322. Lang, Archiv. f. ch. Pr. XXII. p. 307.
Elvers, Servituten, p. 321. Keller в Becker и Muthers Jahrb. II. p. 212.
Kindervater, Beckers Jahrb. VI. p. 129. Cohnfeld, die s. g. irregularen
Servituten. 1862. p. 87. Dernburg, I. p. 484. Vangerow § 367. Goppert, Archiv.
f. civ. Pr. B. 49. p. 289. Дорн. Об узуфрукте. р. 366.
*(629)
l 5. pr. D. 7. 6, 1 26. D. 8. 3. 1 10. D. 8. 4. 1 23. D. 23. 3.
*(630)
Pfr. 70. hier wird dem Glaubiger ein Recht eingeraumt was, erst durch die
Verpfаndung entsteht.
*(631)
Archiv. Bd. XV. p. 83. 84.
*(632)
Pand. I. § 367. p. 807. der Pfandglaubiger erhalte die quasi - possessio der
kunftigen Servitut.
*(633)
Servituten. 1866. p. 119.
*(634)
Vorles. I. § l 95. im Gfunde ist hier die Sache Gegenstand des Pfandrechts.
*(635)
Pand. I. p. 591. 629. Anm. 5. den eigentlicheu Gegenstand des Pfandrechts
bildet nicht sowohl das Recht an der Sache, als die Sache selbst.
*(636)
I. p. 495.
*(637)
l 4. pr. D. 8. 1. Servitutes ipso qufdem jure neque ex tempore, neque ad
tempus, neque sub conditione, neque ad dertam conditionem, verbi gratia:
quamdiu volam, constitui possunt.
*(638)
Archiv. f. civ. Pr. Bd.49. p. 289.
*(639)
Brinz, I. р. 322.
*(640)
р. 339.
*(641)
l 12. D. 20. 1. si intra diem certum pecunia soluta non sit, vendere eas
(servitutes) liceat....
*(642)
l 29. D. 10. 2.
*(643)
Vangerow и Arndts справедливо опровергают мнение Rudorfa, будто бы покупатель
получал только usus servitutis. Подобно тому, как при продаже физических вещей
залогоприниматель переуступает приобретателю собственность, так в данном случае
- сервитут.
*(644)
l 15. рr. D. 20. 1.
*(645)
l 11. § 1. D. 20. 1.
*(646)
Нерр (Archiv. 15. р. 348): Веi der Hypothek fallt das uti frui des
Pfandglaubigers naturlich weg.
*(647)
Dernburg. I. 493. Offenbar (?) entspricht diese Ansicht weit mehr dem
allgemeinem Charakter des ususfructus. Wie eigenthumlich ware es, wenn der
Umfang der verpfandeten Servitut erst vom Pfandverkauf abhinge, wenn er
variiren wurde, je nach dem der Kaufer ein Jungling oder ein Greis ware.
*(648)
Arndts § 367. Anm. 2. lit. b. Brinz. § 83. p. 323.
*(649)
cit. p. 42.
*(650)
Plinius. XVI. 4. 125. D. 50. 16.
*(651)
l 38. D. 8. 2. Si aedes meae a tuis aedibus tantum distent, ut prospici non
possint, aut mons earum conspectum auferat, servitus imponi non potest. 139. D.
eod. 1 5. § 1. D. 8. 3. 1 7. § 1. D. 8. 4.
*(652)
Zachariae von Lingenthal, cit. p. 34: ist die Servitut nur erst dem Glaubiger
faktisch eingeraumt, von dem Eigenthume also faktisch ausgeschieden, so ist
auch ein der Verpfandung fahiger Gegenstand ausserlich vorhanden. Schmid, cit.
p. 356.
*(653)
l 32. § 2. D. 41. 3. Incertam partem possidere nemo potest.
*(654)
Dernburg. I. 356.
*(655)
Pfr. p. 124.
*(656)
Wiederhold, das interd. uti possidetis. p. 48. Burchardi в Civ. Archiv. XX p.
24. Sintenis, prakt. Civilr. I. p, 595. Zielonaсki, kritische Erort. uber die
Lehre von den Servituten nach rom. Recht. p. 245.
*(657)
Касательно servitutes praediorum rusticorum, Rudorff противоположного мнения.
См. 1. c. p. 324.
*(658)
l 86. D. 50. 1 6. 1 33. § 1. D. 8. 3.
*(659)
l 16. D. 8. 1.1 9. D. 39.1. Creditori, cui pignoris nomine praedium tenetur,
permittendum est, de jure, id est de servitute, opus novum nuntiare, nam ei
vindicatio servitutis datur.
*(660)
l 11. § 2. D. 20. 1. 1 15. pr. D. 20.1.
*(661)
Giessener Zeitschrift. N. F. Bd. II. p. 53.
*(662)
cit. § 27. p. 250.
*(663)
l 8. pr. D. 20. 6.
*(664)
Противоположного мнения Синтенис.
*(665) l 13. С. 3. 33. Quum antiquitas
dubitabat usufructu habitationis legato, et primo quidem, cui similis est,
utrumne usui vel usuifructui, an neutri eorura, sed jus proprium et specialem
naturam sortita est habitatio, postea autem, si possit is, cui habitatio legata
est, eandem locare vel dommium sibi vindicare, auctorum jurgium decidentes,
compendioso responso oranem hujusmodi dubitationem resecamus. Et si quidem
habitationem reliqueiit, ad humaniorem declinarc sententiam nobis visum est, et
dare legatario etiam locationis licentiam. § 5. J. 2. 5. Sed si cui
habitatio lcgata sivo aliquo modo constituta sit, neque usus vidctur neque
ususfructus, sed quasi proprium aliquod jus. Qirm habitationem habentibus,
propter rerum utilitatem, secundum Marcelli sententiam, nostra decisione
promulgata permisimus, non solum in ea degere, sed etiam aliis locare.
*(666)
l 49. D. 22. 1.
*(667)
l 2. D. 33. 2. Hominis operae legatae capitis deminutione, vel non utendo non
amittuntur; et quoniam ex operis mercedem percipere legatarius potest, etiam
operas ejus ipse locare poterit; quas si prohibeat heres capi, tenebitur. 13.
4. D. 7. 7.
*(668)
l 8. D. 7. 8. Sed neque locabunt seorsum, neque concedent habitationem sine se,
nec vendent usum. 1 10. § 1. D. 10. 3. Si usus tantum noster sit, qui neque
veuire neque locari potest, quemadmodum divisio potest fieri in communi
dividundo judicio, videamus. § 1. J. 2. 5... nec ulli alii jus quod habet, aut
vendere aut locare, aut gratis concedere potest.
*(669)
l 14. pr. D. 7. 8. Per servum usuarium si stipuler, vel per traditionem
accipiam, an acquiram, quaeritur, si ex mea re, vel ex operis ejus. Et, si
quidem ex operis ejus, non valebit, quoniam nec locare operas ejus possumus;
sed si ex re mea, dicimus servum usuarium stipulantem, vel per traditionem accipientem,
mihi acquirere, quum hac opera ejus utar.
*(670)
l 16. § 2. D. 13. 7.
*(671)
l 13. § 3. D. 20. 1.
*(672)
l . c.p. 68.
*(673)
Archiv.XV. p. 81.
*(674)
Linde's Zeitschrift, N. F. III. p. 285.
*(675)
Zeitschrift f. geschichtl. R. W. XI. p. 235.
*(676)
l . c. p. 41. Сначала автор утверждает, что только jus emphyteuticarium или jus
superficiarium может быть предметом залога, но потом высказывает уже такое
мнение: uberall erscheine die Sache als direkter Gegenstand der vom Glаubiger
auszutibenden Machtbefugnisse.
*(677)
Pozl's Krit. Viertjschrift. VI p. 488. dem Pfandglaubiger wird auch ein
direktes Recht an der Sache bestellt.
*(678)
I. p. 588. Anm. 3. Ubrigens ist man dariiber einverstanden, dass das Pfandrecht
an Emphyteusis und Superficies keine andere Befugniss gebe, als eben die,
Emphyteusis und Superficies zu ubertragen. Will man auf der andern Seite sagen,
dass der Pfandglaubiger doch insofern ein Recht an der Sache selbst habe, als
er kraft des verpfandeten Rechts die Sache abzufordern, und im Umfang desselben
den Willen des Kaufers zu еinem fur die Sache eutscheidenden zu machen befugt
sei, so ist dagegen nichts einzuwenden.
*(679)
Civilr. Erort. II. Auflage. p. 414.
*(680)
cit. p. 134.
*(681)
cit. p. 221.I.
*(682)
l 13. § 3. D. 20. 1. etin superficiariis legitime consistere creditor potest
adversus quemlibet possessorem.
*(683)
Arndts. Pand. § 200.
*(684)
Dernburg: er hat das Verkaufsrecht der Sache, wodurch er indessen dem Kaufer
nur wieder die Rechtsbefugnisse seines Verpfanders verleiht.
*(685)
l 31. D. 20. 1. Lex vectigali fundo dicta erat, ut, si post certum temporis
vectigal solutum non esset, is fundus ad dominum redeat: postea is fundus a
possessore pignori datus est. Quaesitum est, an recte pignori datus est?
Respondit si pecunia intercessit, pignus esse. Item quaesiit, si quum in
exsolutione vectigalis tam debitor quam creditor cessassent, et propterea
pronuntiatum esset, fundum secundum legem domini esse, cujus potior causa
esset? Respondit, si, utproponeretur, vectigali non soluto jure suo dominus
usus esset, etiam pignoris jus evanuisse.
*(686)
Gaupp, de nominis pignore. p. 31. Huschke, de pign. nom. р. 14. Gaj. II. § 28.
Incorporales res traditionem non recipere manifestum est. Sintenis. p. 136:
nomina konnen nur durch Hypothekenvertrag verpfandet werden. Dernburg. I. p
462: Besitz einer Forderung ist unzulassig.
*(687)
cit. p. 79. Puchta.Vorles. § 195. Bei Ubergabe der Schuldurkunde wird zugleich
ein Faustpfand an der Urkunde bestellt.
*(688)
l 8. C. 4. 39.
*(689)
l 18. D. 13. 7. l 13. § 2. D. 20. 1.
*(690)
Arndts. §254. Аnm. 5: es stellt sich dieubertragene Forderung als eine dem
Cessionar eben so eigene dar, wie eine verausserte korperlicbe Sache als
Eigenthum des Erwerbers. Bahr (Jahrbucher von Gerber und Ihering. I. p. 397.
371.): wie in Folge der Tradition, so geht auch zufolge Cession ein
Vermogensstuek von dem bisherigen Inhaber auf eine andere Person uber.
Windscheid (I. p. 630. Anm. 10): Wenn man die Verpfandung einer Forderung als
bedingte Cession bezeichnet hat, so steht dem entgegen, dass die Cession darauf
gerichtet ist, die cedirte Forderung zu einer eignen des Cessionars zu machen,
wuhrend die Intention der Verpfandung darauf geht, dass der Pfandglaubiger die
Forderung als fremde fur sich solle geltend machen durfen.
*(691)
l 4. C. 8. 17. Nomen quoque debitoris pignorari et generaliter et specialiter
posse, jam pridem placuit. Quare si debitor is satis non facit, cui tu
credidisti, ille, cujus nomen tibi pignoridatum est, (nisi ei, cui debuit,
solvit, nondum certioratede obligatione tua factus) utilibus actionibus satis
tibi facere usque ad id, quod tibi deberi a creditore ejus probaveris,
compelletur, quatenus tamen ipse debet.
*(692)
Боровиковский: право и факт. (Журнал министерства Юстиции. N. 5. 1867 р. 248.
*(693)
l 40. § 2. D. 13. 7. Soluta pecunia creditor possessionem pignoris quae
corporalis apud eum fuit, restituere debet, nec quidquam amplius praestare
cogitur.
*(694)
Залогом можно обременить всякое требование, но не всякое требование подлежит
цессии. В особенности: а) требования, которые вследствие цессии могли бы
подвергнуться изменению, как напр. требования содержания (alimenta), услуг
(ореrае) 1 9. § 1. D. 38. 1: Sed officiales quidem futurae operae nec cuiquam
alii deberi possunt, quam patrono, cum proprietas eamm et in edentis persona,
et in ejus, cui eduntur, consistat; b) требования, из которых проистекает иск
vindictam spirans, потому что истец отыскивает свои права судебным порядком не
столько для своего обогащения, сколько для других каких-нибудь более важных
целей; с) требования, предъявленные судебным порядком, если процесс уже доведен
до litiscontestatio; d) наконец, не дозволяется кредитору переуступить свое
требование in potentiorem, для того, чтобы вместо себя поставить лицо, могущее
своим влиянием значительно затруднить положение должника во время процесса. 1
2. С. 2. 14. Si cujuscunque modi actiones ad potentiorum fuerint delatae
persouas, debiti creditores jactura mulctentur. Aperta enim credentium videtur
esse voracitas, qui alios actionum suarum redimunt exactores.
*(695)
Muhlenbruch, Cession. p. 519. Puchta, Pand. § 208: man durfte darum nicht die
Auffassung des Geschafts als bedingte Cession zuruckwcisen, die in der That
eine Nothwendigkeit ist. Pfeiffer. prakt. Ausfuhr. Bd. I. p. 1.
*(696)
Sohm, cit. p. 44.
*(697)
l 1. С. 8. 22. Si praetorium pignus quicunque judicos dandura alicui
perspexerint, non solum super rebus mobilibuset immobilibus et se moventibus,
sed efciam super actionibus, quae debitori competunt, praecipimus hoc eis
licere decernere. 115. § 8. D. 42. 1. Sic quoque judices exsеquentur judicatum,
ut nomina jure pignoris capiant, si nihil aliud sit, quod capi possit; posse
enim nomen jure pignoris capi, Imperator noster rescripsit.
*(698)
l 4. C. 8. 17. Muhlenbruch. 1. c. p. 526. Huschke, 1. c. p. 35. 38. 57.
Sintenis, p. 146.
*(699)
Schmid, Grundlеhre der Cession. I. p. 139.
*(700)
Huschke, 1. c. p. 61.
*(701)
l 20. D. 20. 1. (actio utilis) 4. C. 8. 17.
*(702)
Verpfandungsrecht des PfandglSubigers. p. 114.
*(703)
l . с. р. 346.
*(704)
l 15. § 2. D. 47. 2. Quia eo casu quasi pigaoris loco еа res fuit. 1 13. § 8.
D. 19. 1. venditor enim quasi pignus retinere potest eam rem. 1 31. § 8. D. 21.
1. nam venditor pignoris loco, quod vendidit, retinet. 111. § 1. D. 20. 1.
retinet possessionem pignoris loco.
*(705)
Странно, что Гестердинг (1. c. p. 77.) не принимает за залогопринимателем права
продажи (jus distrahendi).
*(706)
Вот прекрасное объяснение этого вопроса у Сома Der Vermogenswerth des
Forderungsrechts kann numlich auf eine doppelte Weise hergestellt werden.
Einerseits ist dasselbe eben so wie Sachen und andere Rechte Gegenstand das
Vermogensverkehrs: es kann schenkungs, kaufsweise veraussert werden. Der
Verkaufswerth der Forderung ist ihr Vermogenswerth. Andererseits ist das
Forderungsrecht aber selbst,ein Recht auf einen Vermogenswerth. Das
Forderungsrecht hat also selbst die Kraft, seinen eigenen Vermogenswerth
herzustellen. So offuet sich fiir das Pfandrecht hier ein anderer zweiter Weg
sich geltend zu machen. Es braucht nur die Mittel zu benutzen, welche sein
Gegenstand selbst ihm darbietet, den Vermogenswerth desselben herzustellen. So
tritt neben das jus distrahendi beim Forderungspfandreeht mit ganz gleicher
Bedeutung das jus exigendi. Im Verkauf sowohl wie in der Ausklagung des verpfandeten
Schuldners aussert sich das dem Pfandgluubiger an der Forderung zustehende
Pfandrecht.
*(707)
Windscheid § 239. Anm. 10. Vangerow.§ 368. Anm. 1. sub 1: auf Realjsirung eines
Forderungsrechts kann unmoglich eine andere, als сinе personliche Klage zustehen.
*(708)
Залогодатель может переуступить залогопринимателю те права, которыми он сам
пользуется: non enim plus habere creditor potest, quam habet, qui pignus dedit.
1 54. D. 50. 17.
*(709)
l 4. C. 8. 17.
*(710)
l . с. I. р. 140.
*(711)
Non prius ad eos, qui debitoribus fisci nostri sunt obligati, actionem fiscalem
extendi oportere, nisi patuerit, principales reos idoneos non esse, certissimi
juris est.
*(712)
Thibaut. System. § 794. Mackeldey. § 305. not. g. Schweppe. Handb. II. § 340.
Muhlenbruch, cit. Gesterding, p. 79. Hepp в Archiv. XIII. p. 350. Lohr в
Archiv. XIV. p. 162. Buchka, de pignor. nom. p. 25. Puchta, Curs. d. Inst. II.
§ 250. not. h. Arndts, § 367. Dernburg. I. p. 476. Windscheid, § 239. not. 14.
Schmid, p. 141. Sohm. cit. p. 75.
*(713)
Hepp в Archiv. XV. p. 87.
*(714)
Gluck. XIV. p. 57. Buchel, cit. p. 389.437. 473. Huschke, Giess. Zeitsch. XX.
p. 221. Trotsehe cit, p. 3. Sintenis. 1. c. p. 169. Brinz, cit. § 83. p. 325.
Vangerow. § 368.
*(715)
Справедливо замечает Бюхель: Was nun die von Hepp aufgestellte Ansicht
betrifft, so gestehen wir, nicht recht einzusehen, wie sich das Afterpfand als
pignus nominis darstellen soll; denn wenn wir auch zugeben wollten, dass der
Pfandglaubiger seine personlichen Anspruche aus dem contractus pignoratitius
verpfaaden konne, was jedoch, da der Pfandglaubiger bei dem contractus pig. als
Schuldner erscheint, weshalb nur er ursprunglich aus dem Fanstpfand - Kontrakte
verpflichtet ist, und daher auch die actio pign. directa nur gegen ihn statt
findet, nur in Beziehung auf seine zufalligen, mit der actio pign. contraria zu
verfolgenden Gegen-Anspruche, eintreten konnte, so ware dies doch niemals ein
Afterpfand, da ihm seine Anspriiche aus dem contractus pign. nicht verpfandet
sind, sondern ihm als ursprimgliches Forderungsrecht zustehen, so dass deren
Verpfandung wie die Verpfandung jedes anderen Forderungsrechtes zwar als pignus
nominis, nicht als subpigmis erscheinen, mithin auch nieht mit dem Aufhoren des
Pfahdrechts in dcr Person des Pfandglaubigera, sondern erst mit der Tilgung
oder soustigeu Erloschung des aus dem contraptus pign. entspringenden
Forderuagsrechtes des Glaubigers zusammenfallen wurde.
*(716)
l 13. § 2. D. 20. 1.
*(717)
l 14. § 4. D. 44. 3.
*(718)
l 1. C. 8. 24.
*(719)
l 2. C. eod.
*(720)
Huschke, cit. p. 221.1 33. § 4. D. 41. 3. Qui pignori rem dat, usucapit,
quamdiu res apud creditorem est; si creditor ejus possessionem alii tradiderit,
interpellabitur usucapio .... Plane si creditor nuda conventione hypothecam
contraxerit, usucapere debitor perseverabit. Sohm говорит: genau genommen konne
man ein Afterpfaustpfand und eine Afterhypothek nicht untcrscheiden; denn das
Pfandrecht, welches Objekt des Afterpfandrechts sei, konne nicht besessen
werden. По нашему мнению, предметом перезалога есть заложенная вещь."
*(721)
l 6. С. 3. 33.
*(722)
l 13. § 2. D. 20. 1. Quum pignori rem pignoratam accipi posse placuerit,
quatenus utraque pecunia debetur, pignus secundo creditori tenetur, et tam
exceptio, quam actio utilis ei danda est. Quodsi dominus solverit pecuniam,
pignus quoque perimitur. Sed potest dubitari, numquid creditori numorum
solutorum nomine utilis actio danda sit, an non; quid enim, si res soluta
fuerit?
*(723)
Hofmann, zur Theorie des Pfandrechts. (Jahrb. f. Dogmatik des heut. rom. und
deutsch. Privatrechts. Ihering. tom. X. p. 382. 1871).
*(724)
Sohm, cit. p. 112.
*(725)
Dernburg, Archiv f. civ. Pr. Bd. 41. p. 1. Schmid, 1. c. I. p. 279. Windscheid,
Lehrb. des Pand. § 233a § 233b Simou, Archiv. Bd. 41. p. 43. Lebel, de
successione hypothecaria. 1867. Beust, de succ. hyp. 1868. Juckel, de succ.
hyp. 1868.
*(726)
l 6. D. 18. 4.1 6. 7. C. 4. 10. Jaeckel. cit. p. 4: quia jus pignoris ex natura
sua accessoria principalem suam obligationem tacite sequitur.
*(727)
Keller, uber Litiscontestation und Urtheil. 1827. §10.
*(728)
l 11. pr. D. 13. 7. Solutum non videtur, si lis contestata sit cum debitore de
ipso debito, vel si fidejussor conventus fuerit. 1 13. § 4. D. 20. 1. Etiam si
creditor judicatum debitorem fecerit, hypotheca manet obligata, quia suas
conditioncs habet hypothecaria actio, id est, si soluta est pecunia, aut
satisfactum est, quibus cessantibus tenet; et si cum defensore in personam
egero, licet is mihi satisdederit, et damnatus sit, aeque hypotheca manet
obligata. Multo magis ergo si in personam actum sit sive cum reo, sive cum
fidejussore, sive cum utrisque pro parte, licet damnati sint, hypotheca manet
obligata; nec per hoc videtur satisfactum creditori, quod habet judicati
actionera. 1 8 C. 814.
*(729)
l 11. § 1. D. 13. 7. Novata autem debiti obligatio pignus perimit, nisi
convenit, ut pignus repetatur. 13. pr. D. 20. 4. Oeditor acceptis pignoribus,
quae secunda conventione secundus creditor accepit, novatione postea facta
pignora prioribus addidit; superioris temporis ordinem manere primo creditori
placuit, tamquam in suum locum succedenti. 1 12. § 5. D. eod. 1 21. pr. D. eod.
1 un. C. 8. 27.1 18. D. 46. 2. Novatione legitime facta, liberantur hypothecae
et pignus, usurae non currunt.
*(730)
l 30. D. 46. 2. Paulus respondit, si creditor a Sempronio novandi animo
stipulatus esset, ita ut a primo obligatione in universum discederetur, rursum
easdem res a posteriore debitore sine consensu prioris obligavi non posse. 1 2.
D. 13. 7. Si debitor rem pignori datam vendidit et tradidit, tuque ei numos
credidisti, quos ille solvit ei creditori, cui pignus dederat, tibique cum eo
convenit, ut ea res, quam jam vendiderat, pignori tibi esset, nihil te egisse
constat, quia rera alienam pignori acceperis; ea enim ratione emptorem pignus
liberatum habere coepisse, neque ad rem pertinuisse, quod tua pecunia pignus
sit liberatum.
*(731)
l 3. D. 20. 3. Aristo Neratio Prisco scripsit: etiarasi ita contractum sit, 'ut
antecedens dimitteretur, non aliter in ius pignoris succedet, nisi convenerit,
ut sibi eadem res esset obligata; neque enim in ius primi succedere debet, qui
ipse nihil convenit de pignore, quo casu emtoris causa melior efficietur.
Denique si antiquior creditor de pignore vendendo cum debitorc pactum
interposuit, posterior autem creditor de distrahendo oraisit, non per
oblivionem, sed quum hoc ageretur, ne posset vendere, videamus, an dici possit,
huc usque transire ad eum ius prioris, ut distrahere pignus huic liceat? Quod
admittendum existimo, saepe enim, quod quis ex sua persona non habet, hoc per
extraneum habere potest. 1 1. C. 8. 19. Non omnimodu succedunt in locum
hypothecarii creditoris hi, quorum pecunia ad creditorem. transit. Hoc enim
tunc observatur, quum is, qui pecuniam postea dat, sub hoc pacto credat, ut
idem pignus ei obligetur, et in locum eius succedat. Quod quum in tua persona
factum non sit (iudicaturn est enim, te pignora non accepisse), frustra putas,
tibi auxilio opus esse constitutionis nostrae ad eam rem pertinentis. 1 12. §
8. D. 20. 4: A Titio mutuatus pactus est cum illo, ut ei praedium suum pignori
hypothecaeve esset; deinde rautuatus est pecuniam a Maevio, et pactus est cum
eo, ut, si Titio desierit praedium teneri, ei teneatur; tertius deinde aliquis
dat mutuam pecuniam tibi, ut Titio solveres, et paciscitur tecum, ut idem
praedium ei pignori hypothecaeve sit, et locum eius subeat; num hic medius
tertio potiorest, qui pactus est, ut Titio soluta pecunia impleatur conditio,
et tertius de sua negligentia queri debeat ? Sed tamen et hic tertius creditor
secundo praeferendus est.
*(732)
l 5. C. 8. 18. Gesterding. 1. c. p. 300. Противоположного мнения Bachofen. 1.
c. p. 527, Schlayer, Beitrage zum rom. Recht. § 7. Pothier, recueil des divers
traites sur les hypotheques 1. p. 61.
*(733)
Относительно versio in rem см. 1 17. C. 8. 14. 1 7. C. 8. 18.
*(734)
De jure offerendi. IV. 2. in opusc. ed, Wenck. I. p. 601.
*(735)
l 17. D. 20. 4. Eum, qui a debitore suo praedium obligatum comparavit, eatenus
tuendum, quatenus ad priorem creditorem ex pretio pecunia pervenit. 1 3. § 1.
D. 20. 5 Si tamen debitor non interveniente creditore pignus vendiderit,
ejusque pretium priori creditori solverit, emtori poterit offerri, quod ad
aliurn creditorera de nurais ejus pervenit, et usurae medii temporis; nihil
enim interest, debitor pignus datum vendiderit, an denuo pignori obliget. 1 3.
C. 8. 19. Si potiores creditores pecunia tua dimissi sunt, quibus obligata fuit
possessio, quam emisse te dicis, ita ut pretium perveniret, ad eosdem priores
creditores, iu jus eorum successisti, et contra eos, qui infirmiores illis
fuerunt, justa defcnsione te tueri potes.
*(736)
l 3. D. 20. 3: quo casu emtoris causa melior efficietur. См. Kcller, Pand. I.
p. 456. Seuff, Archiv. XIII. 310.
*(737)
Mudaeus, Jensius, Hofacker.
*(738)
См. § 4.
*(739)
l 1. C. 8. 20. Si vendidisset, qui ante pignus accepit, persecutio tibi
hypothecaria superesse non posset. Quum autem debitor ipsi priori creditori
eadem pignora in solutum dederit vel vendiderit, non magis tibi persecutio
ademta est, quam si aliis easdem res debitor vendidisset. Sed ita persequens
res obligatas audieris, si, quod eidem possessori propter praecedentis
contractus auctoritatem debitum cst, obtuleris.
*(740)
Beckmann, de succ. credit. § 20-22. Gluck, Pand. XIX. p. 377. Vangerow. § 377.
*(741)
Dernburg. II. р. 465. Secundus, dem der Process zwiscben Primus und Tertius
nicbt praejudicirt, siegt uber Tertius, Primus uber Secundus, Tertius uber
Primus; keiner kann verkaufen, Secundus und Tertius haben hierzu kein Recht,
Primus ist wegen der drohenden actio hypotheсaria des Tertius hierzu nicht in
Stand.
*(742)
§ 17. р. 207.
*(743)
Vangerow. § 592.
*(744)
Franeke, сiv. Abh. п. 2. Buchel, cit. I. р. 55. Becker. Jahrb. Bd. IV. p. 417.
*(745)
l 9. § 3. 1 11. § 1. 5. D. 13. 7. 1 4. D. 20. 4. 1 6. 13. D. 20. 6. 1 43. D. 46.
3.
*(746)
§ 20.
*(747)
l 2. C. 8. 31. Intelligere debes vincula pignoris durare porsonali actione
submota.
*(748)
l 14. § 1. D. 20. 1. Ex quibus causis naturalis obligatio consistit, pignus
perseverare constitit.
*(749)
l 1. pr. D. 20. 6.
*(750)
l 20. D. 46 3.
*(751)
l 17. D. 46. 3.
*(752)
l 24. § 1. D. 13. 7.
*(753)
l 13. С. 8. 31. 1 11. § 1. D. 13. 7. 1 59. pr. D. 36. 1.
*(754)
Dernburg, die Compensation nach rom. Recht. II. Aufl. p. 405. Schwanert,
Compensation nach rom. Recht. 1870. p. 205.
*(755)
Gaj. IV. §66.
*(756)
l 3. C. 8. 31.
*(757)
l 46. рr. § 1. D 46. 3. 1 8. С. 7. 45. (ob debitum reddendum).
*(758)
l 60. D. 46. 1.14. С. 8. 4.
*(759)
§ 4. J. 3. 29. 1 1. C. 4. 45.
*(760)
§ 1. J. eod.
*(761)
l 9. D. 46. 3. Solutam pecuniam intelligimus utique naturaliter, si numerata
sit creditori. Sed et si jussu ejus alii solvitur, vel creditori ejus, vel
futuro debitori, vel etiam ei, сui donaturus erat, absolvi debet. Ratam quoque
solutionem si creditor habuerit, idem erit. Tutori quoque si soluta sit pecunia,
vel curatori, vel procuratori, vel cuilibet successori, vel servo actori,
proficiet ei solutio. Quodsi acceptum latum sit, quod stipulationis nomine
hypotheca erat obligata, vel sine stipulatione accepta sit, solutionis quidem
verbum non profiсiet, sed satisdationis sufficit.
*(762)
l 17. § 2. D. 2. 14. 1. 7. C. 8. 26. 1 5. D. 20. 6.
*(763)
l 10. § 1. D. 4. 2. Si metu a te coactus acceptam tibi stipulationem fecerim,
arbitratu judicis, apud quem ex hoc Edicto agitur, uon solum illud continetur,
ut in tua persona redintegretur obligatio, sed ut fidejussores quoque vel
eosdem, vel alios nou minus idoueos adhibeas; praeterea ut et pignora quae
dederas, iu eandem causam restituas.
*(764)
l 71. pr. D. 46. 1. 1 21. § 4. D. eod.
*(765)
l 95. § 3. D. 46. 3. Quod vulgo jactatur, fidejussorem, qui debitori heres
extitit, ex causa fidejussionis libcrari, toties verum est, quoties rei plenior
promittendi obligatio invenitur. Nam si reus duntaxat fuit obligatus, fide
jussor liberabitur; e contrario non potest dici, non tolli fidejussoris
obligationem, si debitor propriam et personalem habuit defensionem; nam si
minori vigintiquinque annis bonae fidei pecuniam credidit, isque numos acceptos
perdidit, et intra tempora in integrum restitutionis decessit herede fidejussore,
difficile est dicere, causam juris honorani, quae potuit auxilio minori tsse,
retinere fidejussoris obligationem, quae prmcipalis fuit, et cui fidejussoris
accessit sine contemplatione juris praetorii. Auxilium igitur resiitutionis
fidejussori, qui adolescenti heres exstitit, intra constitutum tempus salvum
erit. 1 21. § 2. D. 46. 1.
*(766)
l 7. pr. D. 20. 6. Si consensit venditioni creditor, liberatur hypotheca; sed
in his pupffli consensus non debet aliter ratus haberi, quam si praesente
tutore auctore consenserit, aut etiam ipse tutor, scilicet si commodum aliquid,
vel satis ei fieri ex eo iudcx acstimaverit. 18. § 5. D. eod. An pacisci
possint filiusfamilias et servus, ne res pignori sit, quam peculiariter
hypothecara acceperint, et habent liberam administrationem, videamus; an
quemadmodum donare non possunt, ita nec pacisci, ne pignori sit, possint? Sed
dicendum est, ut concedere possint, scilicet si pretium pro pactione aecipiant,
quasi vendant. L 27. § 1. D. 40. 9. Pignori datus servus, antequam debiti
nomine fiat satis, sine consensu creditorum manumitti non potest, sed pupilli
creditoris citra tutoris auctoritatem consensus nihil libertati prodest, sicuti
non prodest, si fructuarius pupillus manumissioni similiter consentiat.
*(767)
l 9. § 3. D. 13. 7. 16. pr. D. 20. 6.
*(768)
Maior annis viginti quinque pignoris conventionem remissam, quum hoc solum
pactum vel iurisdictio secundum ipsius voluntatem tueatur, persequi non potest.
*(769)
l 5. pr. D. 20. 6. 1 7. § 3. D. eod.
*(770)
l 3. D. 13. 7. 17. С. 8. 26, 1 un. § 11. С. 7. 6.
*(771)
Hofacker. princ. jur. civ. tom. II. § 1228. Gesterding. Pfandr. p. 335.
Westphal. Pfandr. § 227.
*(772)
l 14. D. 20. 6.
*(773)
l 50 § 1. D. 23. 3.
*(774)
l 8. С. 8. 42.
*(775)
Windscheid, Pand. 652. not. 5.
*(776)
Dernburg cit. II. p. 550.
*(777)
l 4. § 1. D. quibus modis pignus solv. 20, 6. Si in veuditione pignoris
consenserit creditor .... dicendum erit pignus liberari, nisi salva causa
pignoris sui consensit. . . Sed et si ipse vendiderit creditor, sic tamen
venditionem fecit, ne discederet a pignore, nisi ei satis fiat, dicendum erit,
exceptionem ei nun nocere. Sed et si non concesserat pignus venuudari, sed
ratam habuit venditionem, idem erit probandum. 1 158. D. 50. 17. Creditor, qui
permittit rem venire, pignus demittit.
*(778)
l 8. § 15. D. 20. 6. non videtur autem consensisse creditor, si sciente eo
debitor rem vendiderit, cum ideo passus est venire, quod sciebat ubique pignus
sibi durare.
*(779)
l 6. C. 8. 26. Si eo terapore, quo praedium distrahebatur, programmate admoniti
creditores, quum praesentes essent, jus suum exsecuti non sunt, possunt videri
obligationem pignoris remisisse.
*(780)
l 8. C. 8. 26. Si, hypothecas fisco distrahente, creditores silentio
tradiderunt negotium, palam est, actionem suamamisisse eos, quam in rem
habebant: nani fiscalis hastae fides facile convelli non debet.
*(781)
l 8. § 13. D. 20. 6.
*(782)
§ 14. eod. Quodsi concesserit, decem vendere, ille quinque vendiderit, dicendum
est, non esse repellendum creditorem. In contrarium non erit quaerendum, quin
recte vendit, si pluris vendiderit, quam concessit creditor. § 18. eod. Sed si
intra annum aut biennium consenserit creditor vendere, post hoc tempus vendendo
non aufert pignus creditori.
*(783)
Bachofen. p. 575-578.
*(784) Supervacuum est quaerere, agrura specialiter hypothecae datum
permissu creditoris veniisse, si ipse debitor re possideat: nisi quod potest
fieri, ut debitor permissu creditoris vendiderit, deinde postea bona fide
redemerit ab eodem vel ab alio ad qiuem рer
successienem, ea res, peitiaere coepisset, ant si ipso debitor,emptori heres
exstiterit. Verumtameu сum pecunia soluta no sit,
doliamali susprcio ioerit, translata ad praesens tempus ut possit creditor
repKcatienem doli mali objicere-. §8. Illud videamus, siTitrassdebitor
voluntate creditoris sui vendiderit Maevio, vd ei, a quo Маevius, emerit, ct postea Maevius Titio heres fexstiterit, et
creditor ab eo petat, quid juris sit. Sed iniquum est auferri ei ran a
creditibre, qui non successionis jure, d alio modo rem nactus est. Potest tamen
dici, quum Titii dolus in re versaretw, ne creditor a possessore pecuniara
recipiat, iniquissium esse, ludificairi eum.
*(785) Huschke, Linde's Zeitschrift. XX. р. 257.
*(786) l 21. B. 13. 7. 1. 29. § 2. 1 35. D. 20. 1. Si insula,
quamtibi ex pacto convento licujt vendere, combusta est, derade adebitore tuo
restituta, idem in nova inssJa juris habes.
*(787) Westphal. Pfr. § 250.
*(788) l 30. § 1. D. 9. 2. Pignori datus servus si occisus sit,
debitori actio competit. Sed an et creditori danda sit utilis, quia potest
interesse eius, quod debitor solvendo non sit, aut quod litem tempore amisit,
quaeritur. Sed hic iniquum est, et domino, et creditori eum teneri, nisi si
quis putaverit, nullam in ea re debitorem inmriam passurum, quum prosit ei ad
debiti quantitatem, et quod sit amplius, consecuturus sit ab eo, vel ab initio
in id, quod amplius sit, quam in debito, debitori dandam actionem. Et ideo in
his casibus, in quibus creditori danda est actio propter inopiam debitoris, vel
quod litem amisit, creditor quidem usque ad modum debiti habebit Aquiliae
actionem, ut prosit hoc debitori, ipsi autem debitori in id, quod debitum
excedit, competit Aquiliae actio.
*(789) Bachofen p. 571. 582. Platner. Arch. f. civ. Pr. ХХХII.
4.
*(790)
l 6. C. 8. 18. 1 1. C. 820.1 6. 7. C. 4. 10.
*(791)
l 15. С. 8. 28. Obligatis pignori raancipiis acreditore
distractis ac traditis, si post debitor quondam haec sollicitaverit, non
venditori, sed emtori contra possidentem in rem competit actio.
*(792) p. 571.
*(793) Cit. I. p. 860.
*(794) Cit. p. 106. 107.
*(795) Brinz. cit p. 357.
*(796) l 8. C. 5. 9. 115. C. 8. 14. 1 44. § 5. D. 41. 3.
*(797)
l 22. § 8. С. 6. 30. Sed nec adversus emtores rerum hereditariarum, quas ipse
pro solvendis debitis vel legatis vendidit, venire alii concedatur, quum satis
anterioribus creditoribus a nobis provisum est, vel ad posteriores creditores,
vel ad legatarios pervenientibus, etsuum ius persequentibus.
*(798)
Unterholzner, Verjahrungslehre. II. § 249. Schmitthener, Archiv. f. pr. R. W.
I. 6.
*(799)
§ 14.